73 - Bericht vanaf de plank - of uit een mandje op Hollands Spoor

Een tijdje geleden kocht ik een fraai boekje van Andrea Kerbaker, "Bericht vanaf de plank". Het is de autobiografie van een boek die vanaf de boekenplank - het is het 10.000ste exemplaar van de eigenaar (daarom heet het boek in andere talen ook "Dix mille" of "Diecimila") - de gelegenheid krijgt te vertellen waar het vandaan komt en langs welke omzwervingen het uiteindelijk op die plank is terechtgekomen.
Het boek vertelt door wie het allemaal is gekocht, wie erin heeft gebladerd, hoe zijn buurboeken uiteindelijk wel werden verkocht en zelf bleef staan. Maar uiteindelijk - omdat het een eerste druk is - krijgt het zijn voorlopig laatste rustplaats op de boekenplank van de nieuwe eigenaar.

Wie is er nooit benieuwd naar de lotgevallen van zijn of haar boeken voordat ze in de boekenkast terechtkwamen? Wie heeft zich nooit afgevraagd hoe de kostbare aankopen ooit in tweedehandsboekwinkels, in uitdragerijen, op markten of zelfs tussen het oud papier terechtkwamen? En erger nog: wie heeft zich nooit afgevraagd waar zijn of haar boeken heengaan als je er zelf niet meer bent om voor ze te zorgen? Welke beslissingen nemen je nabestaanden over je kostbare schatten? Ik heb er hier en hier al eens wat over geschreven....

Kerbaker is niet de enige die het perspectief van het boek als uitgangspunt heeft genomene van een verhaal. In mijn bibliotheek staat ook het boekje Ezelsoor van Kees Stip, in 1957 geschreven in opdracht van de Nederlandse Boekverkopes Bond ter herdenking van haar vijftig-jarig bestaan (met een mooi omslag van Jenny Dalenoord). Ook dit is het verhaal van een boek dat balanceert tussen hoop en vrees, bijna in e ramsj en de papiervernietiger gaat maar toch eindigt op een mooie plek in de boekenkast. 

Maar ik werd opnieuw bij dit thema bepaald toen ik vanmiddag een trein pakte op Hollands Spoor. In de Ako in het station lag zo'n mandje met restanten: een paar oude tijdschriften, een paar hele vage boeken, het vaste werk en alles met 50% kassakorting. Tussen de rotzooi zag ik opeens een exemplaar van dit boekje van Kerbaker liggen, van 10 euro nu voor 5 euro...

Als dit exemplaar ooit de gelegenheid krijgt zijn verhaal te vertellen, dan zal het vertellen van die dag dat er een reiziger langs kwam, gedachteloos een blik wierp in het mandje en een hoekje van het omslag onmiddellijk herkende als een exemplaar uit zijn eigen bibliotheek. Het zal vertellen dat de reiziger het boek uit het mandje haalde, opensloeg en met een glimlach hier en daar een zin las, en het herkende en zich het plezier herinnerde toen hij het verhaal voor de eerste keer las. Het zal vertellen hoe het hoopte dat het bevrijd zou worden uit dat mandje, want dit boek hoort op een plank, dat het bevrijd zou worden omdat het als buur een tijdschrift over wapens had. Het zal vertellen over de teleurstelling toen de reiziger het boek dichtsloeg, teruglegde en haastig de Ako verliet, op weg naar een trein. Het zal vertellen hoe het is blijven hopen op de volgende échte lezer, met liefde voor boeken, die wel een plekje had voor dit boek tussen zijn eigen boeken. Het zal vertellen hoe de avond viel en hoe het boek daar lag, eenzaam en zonder geestverwanten, in dat mandje in de Ako, ergens op een koud station...

Is er een lezer die dit boek wil gaan bevrijden? Als ik nu niet te ver uit de buurt was zou ik nog even langs fietsen om het zelf te gaan doen.