30 augustus, 2008

158 - Penguin Desinger Classics: kunst te geef

Ik heb de festiviteiten met betrekking tot het 70-jarig bestaan van Penguin van enige afstand gevolgd. Uiteraard ken ik Penguin en de reputatie van de uitgeverij. Penguins zijn een icoon als het gaat om boekontwerpen. Ook weet ik dat ze hele mooie speciale uitgaven hebben - zoals de verzameling kleine Penguins ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de uitgeverij.
De doos met Penguin 60s. Nee, dat ben niet ik in de weerspiegeling.
Maar Penguins op zich zijn een te groot verzamelgebied voor mij. Dat laat ik liever over aan de leden van de Penguin Collectors Society. Daarom stond ik ook niet vooraan in de rij toen de Penguin Designer Classics werden gepubliceerd. Ondanks dat De Papieren Man en Boekendingen erover hadden gepubliceerd, en ondanks dat er een tentoontstelling in Meermanno was geweest. Maar een goede verzamelaar weet een relevant boek te herkennen als het nodig is. Vorige week was ik even in Verwijs en dwaalde wat tussen de schappen. Opeens zag ik een tafeltje liggen met boeken die allemaal gestickerd waren "50% korting". Tussen die boeken zag ik een kunststof doos liggen met daarin een boek zonder omslag. Het zag er spannend uit, maar wat het precies was wist ik niet. Ik zag alleen dat het ging om "The idiot" van Dostojevski. Ook zag ik dat het boek 161 euro kostte, hoewel daar nog 50% procent korting vanaf zou gaan. Helaas had ik weinig tijd in Verwijs en vond ik 80,50 euro toch wat veel voor een impulsaankoop, maar eenmaal thuisgekomen liet het boek me niet los. Na een minuut googlen wist ik meer: bij Verwijs lag één van de 1000 exemplaren van de speciale Penguin Designer Classics: de door Ron Arad ontworpen uitgave van Dostojevski's klassieker. Uiteraard erg onvindbaar op het moment en een snelle zoektocht op sites van antiquariaten leerde mij dat dit boek al gauw voor een bedrag van tussen de 200 en 350 euro wordt aangeboden. Kortom, bij Verwijs lag een schat op mij te wachten! Hier de beschrijving van het boek: "Arad's book has no cover so the reader will pick it up and read the author's first words. It is stripped back to show the glue and thread in the spine which is visible through an acrylic slipcase (with a lid) with a fresnel lens so the text appears to move as the lid is removed. Arad explains: "By not wanting to have a cover, it ended with the book becoming an amazing object that is alive, but which maintains its transparency. It became a glorious box with a book inside - almost like a monument." Born in Tel Aviv, Ron Arad is an acclaimed industrial designer, artist and architect. His work can be found in collections in New York’s Metropolitan Museum of Art, the Centre Georges Pompidou in Paris, Germany’s Vitra Design Museum, and London’s Victoria & Albert Museum." Een kunststof doos met een lens? Een boek als kunstwerk? Met enige spanning ging ik de volgende dag terug: was het boek er nog en hoe zou de staat er van zijn? Mijn terugkeer in Verwijs verliep beter en slechter dan ik had verwacht. De terugkeer verliep slechter omdat één of andere vandaal de doos vanaf de verkeerde kant had willen openen, met als gevolg dat de bovenkant van de doos (waar de lens is) in de hoekjes is gescheurd en die zijde losgekomen is van de doos. Vernieling van een kunstwerk dus, strafbaar volgens artikel 350 Wetboek van Strafrecht. Gelukkig is het boek zelf onbeschadigd en de rest van de doos ook. Daarom is Ron Arad's interpretatie van The idiot nu van mij, ondanks de scheurtjes. Maar de terugkeer verliep op een ander punt veel beter: er bleken namelijk nog twee Designer Classics bij Verwijs te liggen: Scott-Fitzgerald's Tender is the night in een ontwerp van Sam Taylor-Wood en wederom van Dostojevski Crime and punishment, met een ontwerp van de ontwerpgroep Fuel. Wat een weelde! Wat een rijkdom! Ik lees hier dat de nummers 1 van elke uitgave geveild zijn. Totaal opbrengst $ 13.775 (!), maar hier en hier worden deze nummers één al aangeboden voor $ 6.600 per stuk. Dat ik vervolgens € 241,50 moest afrekenen vond ik nauwelijks een probleem. Ik moet eerlijk zeggen: ik heb nog een kwartiertje gedraald in Verwijs maar uiteindelijk besloot ik om de uitgave te doen: ik zou mijn leven lang spijt hebben als ik deze boeken liet liggen. Daarom bezit ik nu drie van de vijf Designer Classics. Helaas voor andere liefhebbers: de Designer Classics bij Verwijs zijn uitverkocht... Ze staan te pronken in mijn kast. Maar ondanks de weelde heb ik er een nieuw probleem bij: de jacht op de twee overgebleven Designer Classics. Weet iemand nog een boekhandel die ze per ongeluk aan het afprijzen is?

19 augustus, 2008

157 - Kiezen en boeken: dentale literatuur

Onlangs dacht ik ineens dat ik de plaats in had genomen van een romanpersonage. Ik was namelijk aan het lezen in Ivoren wachters van Simon Vestdijk. Daarin de volgende smakelijke passage:
"Even later stond hij in de schaduw van een hoekhuis met een okkernoot tussen zijn kiezen. Hoewel zijn gezicht een sombere uitdrukking droeg, weerspiegelde het weinig van de kolossale inspanning, die hij zich getroosten ging. Licht gekromd stond hij daar, de noot tussen twee vingers op haar plaats gehouden. Hij beet uit alle macht: een luid gekraak deed twee werklui, die hem voorbij waren gelopen, verschrikt omkijken. Aandachtig monsterde hij de inhoud van zijn handpalm. Deze bestond uit ruim een halve notedop, waar het hersenvoedsel, oliebruin, met groeven en windingen uitbolde, wat losse brokken en splinters, en een weinig speeksel, met bloed vermengd. In het speeksel lag een klein witachtig voorwerp, aan één kant zwart aangevreten. Na de half ontbolsterde noot losgepeuterd te hebben, schudde hij zijn hand af, zodat de meeste splinters en de afgebroken kies op de grond vielen."

De titel van het boek verwijst naar het menselijk gebit uiteraard, en het gebit van hoofdpersoon Philip Corvage staat centraal in deze roman, vooral door de erbarmelijke staat ervan. De belediging van Philip's gebit door zijn leraar is een centraal thema in het boek, dat door Hugo Brandt Corstius "een prachtroman, een van de ontspannenste die Vestdijk schreef", wordt genoemd (in Het gebergte. De tweeënvijftig romans van S. Vestdijk).

Nu heb ik best een fraai gebit, maar kennelijk niet zo sterk als ik dacht. Onlangs was ik op een zondag onderweg naar vrienden in Wageningen, toen ik plotseling een hard stukje in mijn mond voelde. Ik haalde het eruit. In mijn hand had ik "wat losse brokken en splinters, en een weinig speeksel, met bloed vermengd. In het speeksel lag een klein witachtig voorwerp". Er was een kies afgebroken! In de auto belden we de vrienden, die hadden het nummer van de weekendtandarts, daar konden wij direct terecht en binnen het uur bleek ik geen gebroken kies, maar een gebroken (witte) vulling te hebben die hersteld werd.

Een week later gebeurde echter hetzelfde, met de kies ernaast. Wederom bleek het niet de kies, maar de witte vulling te zijn. Wederom bracht een noodvulling soelaas. Zij zitten er beide nu nog in - mijn tandarts vond ze bij nader inzien voldoende solide om te laten zitten (en waarschijnlijk dacht hij: ze vallen er vanzelf wel een keer uit).

Waarom vertel ik dit? Ten eerste omdat ik het nogal opmerkelijk vond dat terwijl ik een boek lees over afbrekende kiezen - wat ik echt niet zo frequent doe - twee van mijn kiezen/vullingen besluiten om af te breken. Werden ze geïnspireerd door het boek? Bijvoorbeeld door een zin als "dit was geen verval meer, het was een ravage; maar dan in alle denkbare stadia vastgehouden, zorgvuldig naast elkaar in beeld gebracht, als een demonstratieobject met het doel tandheelkundige beginnelingen het griezelen af te leren."

Maar ten tweede omdat ik mij afvroeg of er eigenlijk nog meer literatuur is waarin tanden (of tandartsen) centraal staan. Ik heb er weinig kunnen vinden, maar hier toch een selectie:
Een subcategorie zijn de tandartsen die schrijver zijn geworden, zoals Yu Hua, Gunadasa Amarasekara, Rodrigues Ottolengui, Moe Anderson, Alan Winter, Paul Dentz (ps. van Arnout van der Vorst), Zane Grey, John Haase, Al Aswani en Faye Kellerman. Maar of het dentale thema doorwerkt in hun schrijfselen is mij niet helemaal duidelijk.

Hoe is het eigenlijk gesteld met de dentale literatuur? Waarheen ontwikkelt het zich? Hoe gevaarlijk is het om deze boeken te lezen (zie mijn ervaring) en welke ervaringen zijn hier mee bij anderen? Is het tandartspersonage een bepaald literair type met een bepaalde betekenis of verwijzing (angst? macht?)? Is er nog iets zinnigs over dit onderwerp gezegd of geschreven? Mijn twee verse vullingen en ik zijn hier hogelijk in geïnteresseerd.