77 - Adriaan van Dis compleet! (deel 2)

In deel 1 van het verslag van mijn zoektocht eindigde ik met de belofte dat ik zou vertellen hoe ik de laatste loodjes van mijn Adriaan van Dis-collectie binnen haalde. Deze laatste loodjes zijn het zwaarst, maar dat heeft niet eens met de prijs van de boeken te maken. Het heeft vooral te maken met mijn eigen criteria: de boeken in mijn kast moeten in zeer goede staat zijn, dus geen vlekken of vouwen hebben, een onbeschadigde rug, geen ex-bibliotheekexemplaren en zeker geen namen van anderen erin geschreven hebben.

Ik heb in de loop van de jaren gemerkt dat internet een steeds belangrijker rol ging spelen bij de zoektocht naar boeken. Verrassend genoeg niet eens langs de gebruikelijke paden van Antiqbook en Amazon, ik vind veel materiaal "gewoon" bij Marktplaats. Ik vraag mij altijd af hoe succesvol dat kan zijn: waarom zet iemand een bibliofiele uitgave bij Marktplaats? Wat is de kans dat een boekenliefhebber net dat boek zoekt en net op dat moment op Markplaats kijkt, want een maand eerder of later en het boek staat er niet meer. Terwijl in (online) winkels boeken gerust jarenlang blijven wachten op een koper en er dus meer kans is op succes. Dat auto's en cd's worden verkocht via Marktplaats en eBay begrijp ik, maar bibliofiele boeken?

Hoe dan ook, ik heb mijzelf de discipline aangeleerd van tijd tot tijd mijn verlanglijst door een aantal zoekmachines te halen. Zo vond ik via Marktplaats vond ik in januari 2004 "Een waarze sat", een speciale Van Dis- uitgave van Wolters Noordhoff, voor luttele euro's. Eerder schreef ik al hoe ik via internet beslag legde op "Brieven zonder grieven", de speciale uitgave van de PTT ter gelegenheid van de Gouden Brief-uitreiking op 10 april 1997. Dat was bij antiquariaat Festina Lente in Groningen.

Doordat ik zo kritisch ben duurde het bijvoorbeeld heel lang voordat ik de verzameluitgave vond waarin de toneelstukken "Een uur in de wind. Komedie om geld" en "Tropenjaren" zijn opgenomen. Dat is een hele kwetsbare uitgave, waardoor ik jarenlang alleen maar lelijke had gezien. Maar in juli 2004 stond bij - alweer - Kok in Amsterdam een mooi exemplaar. Sterker nog: ik heb dit boek zelfs twee keer aangeschaft, zoals ik al eerder schreef. Maar dat had meer met mijn gebrekkige administratie te maken dan met mijn verzamelbehoefte.

Met deze aankopen had ik alle uitgaven van Van Dis zelf compleet, op één na. Ik miste wel nog wat secundair werk, onder meer de al eerder genoemde publicatie over Nathan Sid en Zilver van Ruud Kraaijeveld, uitgegeven door Walva Boek, maar die tikte ik in maart 2005 op de kop.

Ook zocht ik nog naar een uitgave van Tropenjaren in een verzamelbundel samen met "De zaak" van Mensje van Keulen en "Heden Christine" van Thomas Verbogt. Dit was een uitgave van uitgeverij Veen in paperback, met geel omslag. Een typische goedkope publicatie, met als gevolg dat het gele omslag vrijwel altijd verkleurd is. Maar ik wacht liever, dan dat ik ga voor mindere kwaliteit. Op 1 september 2005 - mijn trouwdag - liep ik echter (alweer!!) Kok binnen toen mijn oog viel op een prachtig geel boekje, zonder verkleuring. 19 Jaar na verschijning was dit exemplaar voor 8 euro van mij. Een last viel van mij af: voor zover volgens mij mogelijk was Van Dis compleet in mijn kast. 

En Kok had zelfs nog een heel smakelijk toetje voor mij. Want naast dit boekje stond iets dat ik nog nooit had gezien, een kleine uitgave uit Veenendaal met de toepasselijke titel: "Adriaan van Dis in Veenendaal". Het bleek een uitgave met een beschrijving van het bezoek van Van Dis aan het Christelijk Lyceum in Veenendaal tijdens de Boekenweek in 1997. Leerlingen en leraren schrijven over dit bezoek, vergezeld van een paar foto's. Een boekje dat ik nog nooit had gezien, nog nooit van had gehoord, en dat nog nergens is beschreven. En toch is het van mij. En van de KB natuurlijk, maar die heeft alles dus dat is niet eerlijk.

Maar wat was nu die laatste Van Dis uitgave die ik nooit in mijn kast zou krijgen? Ik kende het bestaan van de publicatie "Bergen", uitgegeven in de serie "Noord Holland in proza, poëzie en prenten". Deze serie is uitgegeven door de Culturele Raad Noord-Holland t.g.v. het 25-jarig bestaan van de Tentoonstellingsdienst van deze Culturele Raad. Een bibliofiele serie die zeventig maal gewijd is aan één van de zeventig gemeenten in Noord-Holland en éénmaal aan de provincie als geheel. Diverse auteurs hebben eraan meegewerkt: Louis Ferron, Nicolaas Matsier, Gerrit Krol, A. Alberts, K. Schippers, J. Bernlef, etc. En Van Dis natuurlijk.
Ik zocht de titel al jaren, maar had 'm nog nooit ergens gezien. Ik heb het nog met een bedelbrief aan de provincie geprobeerd en van hen heb ik een kopietje van het deeltje van Van Dis gekregen, maar ik wilde een echte.
Tot op een dag ook hier het wonder gebeurde: mijn reguliere zoektocht langs allerlei zoekmachines leverde een "hit" op "Bergen" bij Marktplaats. Er blijkt iemand in Friesland te zijn die deze hele serie heeft en aanbiedt via Marktplaats. Alweer de vraag: waarom via Marktplaats? Hoeveel liefhebbers zijn er op Marktplaats voor een bibliofiele uitgave van Louis Ferron? Wat is de kans op een goede prijs? Hoe dan ook, ik zag de advertentie en wist dat ik deze moest hebben, ongeacht de prijs. Maar ik ging natuurlijk wel onderhandelen, zeker toen ik ontdekte dat de verkoper ook het deeltje van Nicolaas Matsier had. Voor 65 euro heb ik ze allebei kunnen kopen en wat ik nooit had gedacht werd toch werkelijkheid: Bergen staat bij mij in de kast te pronken.

Uiteindelijk komt elk boek dat je zoekt een keer op je pad. Het is een kwestie van geduld en ogen open houden. Soms duurt het jaren, soms duurt het decennia, maar er komt een dag dat je kunt en moet toeslaan. Die dag kwam voor mij een paar weken geleden.

Van Dis is nu compleet, maar toch was de vondst van de Veenendaalse uitgave voor mij ook wat zorgelijk: hoeveel Van Dis-uitgaven zijn er nog die ik niet ken? Ben ik eigenlijk wel compleet?
Uiteindelijk is dat natuurlijk niet zo. Ik weet namelijk dat ik nog het AO-boekje over Van Dis moet hebben, en ik weet ook dat er een luxe uitgave van "De vraatzuchtige spreekt" is. Maar de eerste is secundair werk en de tweede is veel te duur (rond de 500 euro, hoewel mijn versie inmiddels ook 80 euro kost) en de titel heb ik in feite al. Onlangs vond ik nog een verwijzing naar het boek "Dossier: Adriaan van Dis" van Judith Minkman (de tekst staat hier). Maar wat is er nog meer beschikbaar? Zie ik titels over het hoofd? Ben ik eigenlijk wel compleet?

Ik hou met één oog internet in elk geval scherp in de gaten. Met het andere oog kijk ik naar mijn rijtje Van Dis. Ik denk niet dat er nog iemand in Nederland is met zo'n rijtje. Eén van de 35 exemplaren van "De Vraatzuchtige spreekt" en één van de exemplaren van "Bergen": wie doet mij dat na? Bijna niemand denk ik, zeker niet nu ik ook dat Veenendaalse boekje heb.