15 september, 2017

278 - Literaire zakdoeken

Een van de merkwaardigste deelverzamelingen in mijn bibliotheek is die van de niet-boeken: literaire uitgaven die niet in boekvorm maar anderszins verschijnen. Literaire teksten verschijnen op allerlei plekken: gebruiksvoorwerpen, kleding en bijvoorbeeld ook muren (al is dat laatste weer wat lastig te verzamelen). Zo heb ik lang geslapen op een kussensloop van uitgeverij Plint met daarop een gedicht van Hans Hagen:
Heel dichtbij
ik zie lichtjes in je ogen
kom eens heel dichtbij
ik zie mij
je ogen zijn twee spiegeltjes
zie jij dat ook bij mij?
Hoe lekker ik ook sliep op deze kussensloop, ik heb niet de behoefte om dit soort literaire gebruiksvoorwerpen te verzamelen. Tegenwoordig vullen die al een fors schap in een beetje boekenwinkel: naast kussenslopen zijn er mokken, tassen, T-shirts en wat al niet meer. Er is weinig exclusiefs aan en daarmee als verzamelobject voor mij niet geschikt.

Een tijdje geleden schreef ik al over het boekobject van Jan van Herreweghe dat ik bezit. Die is wel uniek, in kleine oplage gemaakt en daardoor hoort het thuis in mijn bibliotheek. Dit lijkt in elk geval nog op een boek en kan ik dan ook keurig in de kast zetten tussen de andere boeken. Maar ik bezit ook een wat mij betreft een klein verzamelwaardig serietje curiositeiten en dat zijn de zakdoeken met gedichten.

Wat moet een verzamelaar nu met zakdoeken - anders dan de tranen te drogen na het in mijn vorige post beschreven veilingverdriet? Deze zakdoeken stammen uit de tijd dat eerst de boekhandels met *) en later Selexyz nog bestonden en waren een speciale uitgave ter gelegenheid van de jaarlijkse gedichtendag. Elke gedichtendag verscheen naast het gedichtendagbundeltje ook zo'n zakdoek met daarop ofwel een heel gedicht, ofwel een dichtregel, met daarbij de opdruk dat deze speciaal was gemaakt voor gedichtendag dat jaar.

Op zo'n moment overstijgt de bedrukte zakdoek de grauwe massa van bedrukte gebruiksartikelen, het wordt dan een serieuzere gelegenheidsuitgave die voor mij onmiddellijk verzamelwaardig wordt. Het probleem is alleen dat ik behalve de exemplaren die ik zelf bezit, ze nooit meer ergens heb gezien. Ze worden niet aangeboden op Marktplaats of op een andere logische site. Hoeveel er zijn verschenen weet ik niet en hoe groot de collectie potentieel kan worden dus ook niet.

Op dit moment heb ik zes gelegenheidszakdoeken met gedicht. Mijn eerste stamt uit 2002, is van Bart Moeyaert en heet heel treffend Het lied van de zakdoek. In de jaren daarna heb ik niet zo goed opgelet, want de eerstvolgende zakdoek die ik heb is uit 2006 en daarop staat een dichtregel van mijn favoriete dichter Menno Wigman:

Tweeduizendzoveel / Pixels, steeds meer pixels / De nieuwsdienst pokert met je hoofd.
Vervolgens heb ik nog de jaren 2007 (gedicht van Shang Ch'in), 2008 (Eva Gerlach), 2009 (Antjie Krog) en 2010 (Marjolein Kool).  Opmerkelijk is dat de zakdoeken van 2006 en 2009 dezelfde dichter bevatten als die het speciale gedichtendag dichtbundeltje van dat jaar maakte, maar de andere jaren niet. Enige lijn lijkt daar dan ook niet in te ontdekken.

Ik vermoed dat er in elk geval in 2003-2005 ook zakdoeken zijn verschenen. Maar of dat vóór 2002 en ná 2010 ook het geval is, is mij dus onbekend. Ik haalde mijn zakdoeken altijd op gedichtendag bij de prachtige boekhandel Verwijs in de Haagse Passage, die helaas ten onder is gegaan. En dat gold voor meer winkels uit de voormalige keten.  Na 2010 veranderde er veel bij Selexyz dus mogelijk is sindsdien deze actie door de marketingafdeling geschrapt. In 2012 was Selexyz zelf verdwenen en vervangen door Polare, en we weten allemaal hoe dat afliep.

Deze curieuze verzameling zal al met al nog lang curieus blijven vrees ik. Vooralsnog heb ik ze bij de afdeling poëzie gezet omdat het aantal nog te klein is voor een eigen deelverzameling.

Verdere informatie over deze zakdoeken is welkom. En wie er nog eentje kwijt wil: ik heb die van Menno Wigman dubbel, en die wil ik best ruilen voor een zakdoek die ik nog niet heb..

Naschrift: een klein half jaar na dit bericht vond ik op Marktplaats een advertentie van een gedichtendag-zakdoek van een andere keten: Libris boekhandels maakte kennelijk ook zakdoeken. De zakdoek van 2002 heeft als thema het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima. Dit maakt het allemaal nog verwarrender: zijn er nog meer gedichtendag-zakdoeken van Libris behalve die van 2002? De tijd zal het leren...