29 april, 2011

186 - Feest der Letteren (♂)

Dit is de derde van drie bijdragen over het Feest der Letteren in de Bijenkorf. Een authentiek drieluik is het geworden. In mijn eerste bijdrage deed ik verslag van de voorbereidingen op het evenement. Vorige keer deed ik verslag van de ontmoetingen met de vrouwelijke auteurs die aanwezig waren. En nu zijn de mannen aan de buurt.

De eerste bij wie ik aanschoof was Jan Siebelink. Van hem had ik vier titels bij me. Ik vertelde al dat verschillende auteurs positief reageerden op de Literaire Juweeltjes die ik bij me had. Kennelijk is dit een aansprekend soort boekje, niet alleen voor verzamelaars, maar ook voor de auteurs. En ook Siebelink vond het leuk er eentje te zien:: "Ach ja, zaailingen..." zei hij, met enige weemoed in zijn stem. Ik vertelde dat ik zijn grote roman Knielen op een bed violen niet had, omdat ik nog op zoek was naar de eerste druk. Volgens Siebelink zou die niet zo moeilijk te vinden moeten zijn: "er zijn toch aardig wat exemplaren van de eerste druk gemaakt". Ik zei dat ik hoopte dat ik de volgende keer een exemplaar door hem kon laten signeren.

Ik was ook even bij Frank Westerman die - u raadt het al - tevreden was over zijn verhaal Stikvallei, dat als Literair Juweeltje was uitgegeven. Hij vertelde dat hij bezig was met een vervolg, of liever een uitgebreide versie van het verhaal als basis voor een roman. We kregen het over het schrappen van tekst, en dat de geschrapte tekst een mooie basis zou kunnen zijn voor een vervolg. "Het valt niet mee om dat in een Literair Juweeltje te krijgen", zei hij tot slot. Ik beaamde dat schrappen moeilijk was, maar dat bedoelde hij niet: "nee, ik heb nogal veel ruimte nodig voor mijn handtekening", zei hij. Ik was mooi even op het verkeerde been gezet.

Daarna shopte ik nog even bij Herman Koch, die wel even zijn wenkbrauw optrok bij het zien van mijn exemplaar van Sadako wil leven, met de opmerking: "deze zie ik nooit bij signeersessies". Ik heb maar niet gezegd dat ik deze ook uit een 1-eurobak heb gehaald, in dit geval die van antiquariaat De Boekenbeurs in Middelburg. Ook deze bijna-verworpene mag zich nu verheugen in een handtekening van de auteur en een mooie plaats in mijn kast. Herman Koch ontdekte in het tweede boek dat hij mijn naam verkeerd schreef - hij had twee letters verwisseld. Daarom schreef hij er een excuus achter: "Voor X, ik bedoel natuurlijk Y...".

Er waren ook auteurs die weinig woorden aan mij vuil maakten. Zoals Maarten 't Hart, die geroutineerd mijn uitgaafjes signeerde en dat was dan dat. Ook Midas Dekkers had niet veel tekst, hij vond die paar boekjes van mij wel mooi, of niet natuurlijk, en signeerde ze vriendelijk zonder veel poespas. Evenals Saskia Noort (was ik vorige keer vergeten te noemen), van haar had ik alleen het cadeauboekje in het kader van de Maand van het Spannende Boek, en dat vond ze dan toch wel leuk: "Die boekjes worden natuurlijk steeds zeldzamer".

Terzijde: toen ik in het rijtje stond voor Midas Dekkers moest ik even denken aan ex-blogger Rick, waarvan ik weet dat het een enthousiast Midas Dekkers-verzamelaar is. Het leek me wel wat voor hem om een paar handtekeningen op te komen halen. Grappig dat hij intussen een reactie heeft geplaatst op mijn vorige berichten waaruit bleek dat hij inderdaad die middag ook aanwezig was. 

Van een heel ander communicatief kaliber was Dimitri Verhulst. Ik liet hem - het dreigde een sleur te worden - een Literair Juweeltje signeren en daarnaast natuurlijk de speciale Bijenkorf-uitgave van dit jaar. Hij moest lachen bij het zien van de twee relatief dunne boekjes. "Mijn oeuvre zal nooit heel dik worden", zo verzuchtte hij met Vlaams accent. Ik verzekerde hem dat dat niet hoefde, en ik wees op de stapel boeken naast hem: als je er veel op elkaar legt, is het toch een hele berg. Dat beaamde hij. Daarna complimenteerde ik hem met de titel van zijn boek De helaasheid der dingen. Ik vind die titel geniaal en dat zei ik hem ook: het lijkt wel een gedicht. Na zo'n titel hoef je wat mij betreft het boek niet meer te schrijven, de titel alleen is al genoeg. Hij glimlachte en grapte: "Dat had u mij eerder moeten zeggen, dan had ik mij het schrijven van het boek kunnen besparen...".

De laatste stop voor de uitgang bewaarde ik voor Kader Abdolah. Jammer dat het boekenweekgeschenk 2011 nog niet uit was, maar gelukkig had ik nog wat andere werkjes van hem om te laten signeren. We raakten aan de praat over Iran, waar ik als kind 3 jaar heb gewoond. Hij vroeg belangstellend waar ik had gewoond en hij werd er zowaar enthousiast van - hij kende de streek. Ik vertelde dat mijn vader daar in de olie-industrie had gewerkt en dat was voor hem gelegenheid zijn nieuwste boek De Koning aan te prijzen: "Dat gaat over de modernisering van het land en het begin van de oliewinning, en de strijd die daarmee gepaard ging". Dat kon ik natuurlijk niet op mij laten zitten en ik kocht onmiddellijk twee exemplaren: een voor mijn ouders, en een voor mijzelf. In het exemplaar van mijn ouders staat nu de opdracht "Voor mijn (bijna) landgenoten X en Y. Van Kader Abdolah".

En nu zijn we aan het einde gekomen van de trilogie: dit waren mijn belevenissen met de auteurs in de Bijenkorf. Niet dat ik ze allemaal heb ontmoet. Ik ben bijvoorbeeld niet langsgeweest bij Nico Dijkshoorn, Ronald Giphart, Kluun en Marjan Berk. Dat zijn nu eenmaal niet schrijvers waar ik warm van word. Maar gelukkig hadden ze over publiek niet te klagen en zaten ze niet per se op mijn klandizie te wachten. Dat was wel het mooie van die middag in de Bijenkorf: er was voor elk wat wils.

14 april, 2011

185 - 100.000 bezoekers

Op 1 juli 2004 schreef ik het eerste bericht op dit blog, bijna 7 jaar geleden...
Op 25 september 2004 bereikte ik de grens van 500 lezers...
Op 18 februari 2008 had de 50.000e lezer mijn blog bereikt...
En in april 2011 mocht ik mijn 100.000e lezer begroeten!

Natuurlijk ben ik niet de enige die zoiets viert. Collega-bloggers maken daar allemaal mooie/lelijke plaatjes voor. Schaamteloos kopieer ik ze hieronder.


Ik ben blij en trots. Met zo ongeveer 50 bezoekers per dag ben ik meer dan tevreden. Het geeft mij de moed door te gaan met schrijven. Op naar het miljoen (in dit tempo bereik ik dat getal in 2061).

28 maart, 2011

184 - Feest der Letteren (♀)

In mijn vorige bijdrage had ik iets geschreven over de bezoekers van het Feest der Letteren in de Bijenkorf. Zoals beloofd deze keer iets over de aanwezige auteurs.

Zoals ik vorige keer al schreef, was het niet al te druk in de Bijenkorf. Dat bood de gelegenheid om met verschillende auteurs een praatje aan te knopen.

De eerste bij wie ik aan het tafeltje schoof was Rosita Steenbeek. Zij stond vlak bij de roltrap en er was niemand bij haar tafeltje. Terwijl ze een gebakje at legde ik mijn boeken voor haar neer. We begonnen een praatje over haar aanwezigheid in de Bijenkorf. Ik zei dat ik wel eens medelijden had met de auteurs, want die staan maar achter hun tafeltje de hele tijd handtekeningen te geven. Maar zij verzekerde mij dat ze het leuk vond: "We staan hier immers vrijwillig, het is niet verplicht. En het geeft de kans mijn collega's weer eens te zien - het zijn allemaal vrienden van me." Ze vertelde verder dat ze onlangs op reis was in Israël en de bezette gebieden, onder andere in aanwezigheid van Antoine Bodar (een tv-verslag van dit bezoek staat trouwens hier). Ik gaf aan dat het me geen straf leek om met Bodar op reis te zijn, maar ook Bodar bleek een goede vriend van Steenbeek: "In Rome is het mijn buurman!". Verder vertelde ze dat ze tijdens die reis opeens verlammingsverschijnselen kreeg. Als je goed keek dan zag je dat haar mond nog een beetje trok. Hoe het precies zat weet ik niet meer, maar volgens mij was de broer van de tolk neuroloog in het ziekenhuis in Betlehem, en daardoor kon ze snel geholpen worden. Een scenario dat op zichzelf al een boek waren.
Ze vertelde daarnaast nog wat dingen die volgens mij persoonlijk waren, dus die vermeld ik hier niet. Maar wat is ze een spontaan en prettig mens!

Mijn volgende stop was bij Nelleke Noordervliet. Ik legde mijn hele stapel boeken voor haar neer. Ik denk dat ik van haar de meeste boeken bij me had. Ze was verrast door het zien van een paar niet zo gangbare titels. Zoals deze en deze. Ik vertelde over mijn voorliefde voor obscure (d.w.z. in oplage beperkte) uitgaafjes. En over mijn vondsten op de uitverkooptafels van boekenmarkten, waar soms de mooiste boekjes op een betere plek liggen te wachten. Ik verklaarde me bereid me over hen te ontfermen en ze een goed thuis te bieden. Ze moest er om lachen - "net alsof je je ontfermt over asielkatten", zei ze. En dat is ook zo: ik kan "asielboeken"  niet laten liggen. En ik ben blij dat een paar van deze verschoppelingen nu de erkenning hebben gekregen van de handtekening van hun auteur. Bij thuiskomst bleek helaas dat ik één boek niet door haar had laten signeren, in mijn volle tas had ik deze over het hoofd gezien. Hopelijk is ze er volgend jaar weer bij!

Vervolgens was daar Tessa de Loo. Van Tessa de Loo had ik maar drie schamele werkjes. Een boekenweekgeschenk, uiteraard een literair juweeltje en een lezing in het kader van dodenherdenking. Ik schaamde me bijna om ze neer te leggen, maar ik heb haar andere boeken simpelweg niet en ze waren ook niet beschikbaar bij de Slegte, anders had ik ze wel gekocht. Ik zoek trouwens al jaren naar een mooie eerste druk van De Tweeling, maar dat terzijde. Toch zat Tessa de Loo er verder niet mee. Ook zij vond het leuk om de 'kleinere' boekjes te signeren. Bij het literair juweeltje stond ze wat langer stil. Ze vroeg of dit nu een zeldzaam boekje was. Ik vertelde dat het een uitgave van Bruna was, en dat ze volgens mij in grote oplages worden gemaakt. Alleen is elk deeltje maar één maand verkrijgbaar. Maar echt zeldzaam zijn ze niet. Het viel me op dat ze eigenlijk niet goed wist hoe het werkte met zo'n literair juweeltje. Niet dat je per se alles hoeft te weten, maar toch had ik verwacht dat ze als auteur wel zou weten dat het een speciale uitgave van Bruna was. Of loopt alles via de uitgever en wordt ze er verder eigenlijk niet bij betrokken?

Ik merkte dit laatste ook bij enkele andere auteurs. Ze reageren eigenlijk allemaal positief op zo'n Literair Juweeltje, maar hebben er niet altijd een beeld bij wat voor soort uitgave dat is.

Dat geldt dan weer niet voor Marion Pauw, die het verhaal Lolliepop had geschreven. Dit was ook de enige titel die ik van haar had, en ook bij haar voelde ik me wat beschaamd. Maar dat hoefde niet. Ze keek me indringend aan en vroeg me of ik het een goed verhaal vond. En ik beaamde dat ik dat vond (gelukkig wist ik nog waar het over ging!), dat ik het knap vond dat ze in zo'n kort aantal pagina's toch een afgerond verhaal kwijt kon. Ze vertelde dat ze er zelf ook tevreden over was, dat ze dit eigenlijk een van haar meest geslaagde werken vond, "en als ik het niet goed zou vinden, zou ik dat ook eerlijk zeggen". Een mooie opdracht met handtekening was mijn beloning.

Wie volgens mij de meeste tijd nam voor haar lezers, was volgens mij Lulu Wang. Ik heb een half uur in de rij gestaan, en voor mij waren maar vijf mensen. Maar iedereen kreeg haar volle aandacht, en niet alleen dat: voordat zij signeerde, observeerde zij de bezoeker en die kreeg dan van haar een persoonlijke spreuk mee. Ondertussen werd zij door van alles en nog wat afgeleid, zodat elk gesprek minstens drie keer overnieuw moest (en elke observatie van de bezoekers dus ook). Zo was er een fotograaf die haar steeds op de foto zette. Op een gegeven moment liet ze hem weten dat hij absoluut haar schoenen moest fotograferen, want die waren echt heel bijzonder. Dat deed hij - de schoenen van Lulu Wang werden voluit op de foto gezet. Maar Lulu Wang is een hele innemende vrouw, die echt contact wil maken met haar lezers. Dat valt in haar te prijzen - ze is onvermoeibaar en echt heel positief en op anderen gericht. Iedereen liep met een grote glimlach bij haar tafeltje weg.

Natuurlijk waren er niet alleen vrouwelijke auteurs aanwezig in de Bijenkorf. In mijn volgende bijdrage doe ik verslag van de ontmoetingen met de aanwezige mannelijke auteurs.

13 maart, 2011

183 - Feest der letteren 2011

Ja beste lezers, ik was een jaar niet op dit blog. Waarvoor excuus - maar dank aan alle lezers die genoegen namen met oudere berichten. Ik hoop op een nieuwe start en een hogere frequentie in de komende periode. Een goed begin van deze voornemens is het verslag van het Feest der Letteren in de Bijenkorf in Amsterdam. Deze jaarlijkse happening omvat signeersessies van meer dan 25 auteurs en verder lezingen, interviews en andere activiteiten rond verschillende auteurs. Ik probeer er altijd heen te gaan om stapels boeken te laten signeren. Ziehier mijn verslag uit 2009. Niets is zo leuk als het hebben van gesigneerde boeken en dit soort middagen lenen zich voor het slaan van een grote slag. Het Feest der Letteren leent zich ook voor tientallen publiceerbare observaties. Ik zal dat in tenminste twee delen doen: observaties over de bezoekers en observaties over de auteurs. Vandaag de observaties over de bezoekers.
  1. De voorbereiding
    Sommige bezoekers bereiden zich voor, andere niet. Ik behoor tot de categorie die zich voorbereidt. Op dat soort momenten ben ik erg blij met LibraryThing. Al mijn boeken systematisch geordend en doorzoekbaar. Met de lijst aanwezige auteurs doorzoek ik mijn bezit, en elke keer merk ik dat ik van sommige auteurs boeken heb die ik een beetje vergeten was. Vaak boekenweekgeschenken of boeken van meer dan 1 auteur, die niet in hetzelfde rijtje staan. Bijvoorbeeld: bij het zoeken naar boeken van Charlotte Mutsaers herontdekte ik dat zij ook de illustraties had gemaakt in Nathan Sid van Adriaan van Dis. En nu is mijn eerste druk van Nathan Sid dus gesigneerd door zowel Mutsaers als Van Dis. Uiteindelijk bleek ik toch niet helemaal optimaal te zijn voorbereid: ik had al mijn boeken van Geert Mak per ongeluk thuisgelaten. Ze lagen klaar, maar ik was ze gewoon vergeten... Jammer, ik had mijn bibliotheek graag verrijkt met wat extra gesigneerde exemplaren. Tijdens de middag in de Bijenkorf zag ik verschillende bezoekers die net als ik hun eigen boekenkast hadden geplunderd: een man met een rolkoffer vol boeken, een echtpaar met twee rugzakken vol boeken. En ik met twee tassen met boeken. Ik zag ook enkele verbaasde bezoekers die niet doorhadden dat de auteurs aanwezig zouden zijn. Een meisje belde haar vriendin: "Ik sta hier in de Bijenkorf en ik zie alle belangrijke schrijvers. Ik zie Kluun en naast hem Herman Koch. En ook Giphart is er! En ik heb geen enkel boek bij me... kan jij er niet een paar brengen?" Ik hoop maar dat dit goedgekomen is.. Los van het feit dat voor mij (maar ik ben ongetwijfeld een elitaire bal) Kluun, Koch en Giphart niet tot de categorie Grunberg, Van Dis, Haasse behoren (in termen van belangrijkheid) vond ik het enthousiasme mooi om te zien.
  2. De voorbereiding (2)
    Hoewel ik meer dan genoeg boeken heb om te signeren, ga ik voordat ik naar de Bijenkorf ga altijd even langst antiquariaten in de buurt, in dit geval De Slegte in de Kalverstraat en Kok boeken in de Oude Hoogstraat. Ik koop dan een aantal boeken van auteurs die in de Bijenkorf zijn - uitsluitend eerste drukken, hoewel niet van die hele zeldzame - om te laten signeren. Dat is waarschijnlijk een beetje gek (want waarom koop ik ineens boeken, die ik anders niet gekocht zou hebben?), maar voor mij is het een vast ritueeltje geworden. Dit jaar verliet ik De Slegte met een paar titels van Nelleke Noordervliet, Rosita Steenbeek, Manon Uphoff en Remco Campert. Tot mijn verdriet bleken de laatste twee ondanks de aankondiging toch niet aanwezig te zijn bij het signeren, "wegens omstandigheden". De omstandigheid van Campert kende ik wel: hij had zijn schouder gebroken. Maar dat was al een tijd geleden, dus zo nieuw was die omstandigheid niet. Bovendien: Campert was wel aanwezig - arm in mitella - alleen signeerde hij niet. Wat Uphoff scheelde is mij onbekend - op haar Twitteraccount is in elk geval niks te lezen. [N.B. in dit filmpje zie ik overigens op 0:14 dat Campert wél signeerde! Hij heeft het alleen kort volgehouden helaas...]
  3. Creatief signeren
    Ik zag verschillende bezoekers op een creatieve manier omgaan met het verzamelen van handtekeningen. Er was een bezoeker ("René") die uitsluitende de handtekeningen verzamelde. Op een vel papier verzamelde hij handtekeningen van alle aanwezige auteurs, en per auteur ook nog een korte regel op een kaartje: een handtekening, gevolgd door de tekst "Voor René, met de vriendelijke groeten van de auteur van [titel]". Verschillende andere bezoekers hadden de CPNB-uitgave Titaantjes waren we bij zich (in 2010 verschenen t.g.v. de 75e Boekenweek), en verzamelden daarin de handtekeningen van de deelnemende auteurs in dat boek. Dat gebeurde op diverse manieren. Ik zag een bezoeker die op de eerste blanco pagina's de handtekeningen verzamelde. Zij had hard doorgewerkt, want er stonden al tientallen handtekeningen in. In dit boek hebben 75 schrijvers iets bijgedragen, en ik sluit niet uit dat zij al bijna 75 handtekeningen had. Een andere bezoeker liet elke auteur bij de eigen bijdrage signeren, en ze had geeltjes op de juiste plek in het boek geplakt zodat ze snel de juiste pagina kon opslaan. Weer een andere bezoeker liet elke auteur bij de inhoudsopgave van het boek signeren bij de eigen naam. Ik had alleen maar spijt dat ik niet op dit goede idee was gekomen. Een gemiste kans! Maar wel iets geleerd voor volgend jaar!
  4. Verrassend rustig
    Persoonlijk vind ik de middag in de Bijenkorf altijd heel erg leuk. Maar eigenlijk valt het mij met de drukte wel mee. Wellicht omdat er zoveel auteurs zijn, en iedereen net als in de supermarkt kiest voor de kortste rij. Bij een reguliere signeersessie van één auteur sta je soms in een rij van 50 tot 100 mensen. Maar hier was de rij voor een auteur nooit langer dan 6, 7 mensen. Sterker nog: na een uurtje waren er diverse auteurs waar helemaal niemand bij stond. Dat was het moment voor Ronald Giphart om zijn blackberry maar weer eens te checken, voor Rosita Steenbeek om nu eindelijk haar gebakje maar eens te eten. Of auteurs schoven een tafeltje op en gingen maar eens bijpraten met een andere auteur. Giphart ging op een gegeven moment bij een heel ander tafeltje staan roepen: "Mooie boeken, koop hier mooie boeken!". Alles om een collega-auteur in het zonnetje te zetten...
  5. Op de foto
    Verschillende bezoekers wilden op de foto met hun favoriete auteur. Vooral vrouwelijke bezoekers, viel mij op. Dit ging gepaard met gilletjes en uitroepen in de trant van "o meid, wat enig!" Zoals die wat oudere vrouw die op de foto wilde met Herman Koch, terwijl hij haar boek signeerde. Ze drukte de camera in de handen van de vrouw die achter haar in de rij stond en liet haar de foto's maken. Eerst stond ze wat onwennig naast Koch, maar de ad hoc fotografe moedigde haar aan: "sla een arm om hem heen!", "ga dicht naast hem staan!". En Herman Koch vond het allemaal best. Nadat hij klaar was met signeren, werkte hij nog even extra mee: "Zal ik ook maar even in de lens kijken?". Dat leidde tot een nieuwe "o, meid..." en ongetwijfeld veel napret bij thuiskomst.
Het was op 12 maart 2011 een enerverende middag voor bezoekers. In een volgende bijdrage ga ik dieper in op de aanwezige auteurs. 

01 maart, 2010

182 - Een Bordewijk-middag in de KB - en meer

Het is alweer een tijdje geleden, maar toch goed om het nog even op te halen: het Bordewijk-symposium in de Koninklijke Bibliotheek in november 2009. Ik had er al lange tijd naar uitgekeken, want Bordewijkiaanse evenementen zijn schaars en als erkende Bordewijkliefhebber wil ik het niet missen als het een keer gebeurt. Die schaarste is niet zo gek: de man is dan ook al 45 jaar dood en dat heeft toch z'n weerslag op je populariteit, hoe je het ook wendt of keert. Des te groter mijn verrassing dat de zaal in de KB stampvol zat met Bordewijkliefhebbers - waarbij ik eerlijk moet toegeven dat ik bijna de jongste was. Het is altijd goed om terdege voorbereid naar zo'n middag te gaan. Ik had gekeken naar de sprekers van die dag, en bij drie ervan ging het toch een beetje kriebelen:
  • Reinder Storm zou spreken over twee zeldzame Bordewijk-uitgaven in de Koninklijke Bibliotheek. Van Reinder Storm wist ik dat hij (in eigen beheer?) een uitgave had gemaakt over Nescio, met de titel Onderschat of overschat? Nescio in de enquete in het Vaderland. Dat boekje had ik nog niet en dit was mijn kans om navraag te doen bij de auteur.
  • Elly Kamp zou spreken over het echtpaar Bordewijk. Zij is de auteur van het bibliofiele werkje Schaduw, Stemming en Stil Water. Bordewijk en de Haagse straatnamen. Dit was mijn kans om het boekje te laten signeren.
  • Margriet de Moor zou aan de erven Bordewijk het eerste exemplaar van een nieuw uitgebrachte partituur van Johanna Bordewijk-Roepman aanbieden. Misschien kon ik ook een aantal boeken door haar laten signeren.
Zoals gezegd was het een drukke middag in de KB. Ik had nooit gedacht dat ik nog eens op een bijeenkomst zou zijn waar iedereen die ik sprak mij zou begrijpen als ik over Bordewijk begon. Bovendien kreeg ik de belofte van Reinder Storm dat ik een gesigneerd exemplaar van zijn boekje zou krijgen (dat is inmiddels gebeurd - veel dank!), heeft Elly Kamp haar eigen uitgave gesigneerd (veel dank!) en heb ik aanschouwd hoe Margriet de Moor sprak over de componiste Johanna Bordewijk-Roepman. Ziehier een korte impressie. Helaas kon ik Margriet de Moor niet mijn boeken laten signeren, maar het was dan ook een Bordewijk-symposium, geen De Moor-symposium en ik wilde mij niet opdringen. De bijdrage van Reinder Storm sprak nog het meest tot mijn verbeelding. Hij vertelde hoe hij het bibliofiele boekje Mijnheer Pem heeft een droom had opgedoken. Een route volgend langs telefoongidsen en familieleden bracht hem bij het huis van de maker - Harry Tuinhof. Die stond een exemplaar aan hem af. Toen ik hoorde hoe hij het had gedaan, ben ik zijn spoor gaan volgen. Er is immers niets leuker dan op zoek te gaan naar boeken. En ziedaar: ik trof het boekje ook aan - alleen wilde de eigenaar er wel de hoofdprijs voor hebben. Dat heb ik toen maar laten zitten, vermoedelijk ga ik daar over een tijd spijt van hebben, maar eigenlijk vond en vind ik dat hij een liefhebber als ik niet het vel over de neus hoefde te halen. Ik zal het boekje vast ooit nog wel eens tegenkomen, en het dan met veel plezier in mijn boekenkast zetten. Een tweede anekdote van Storm was de geschiedenis van de uitgave Marion Quinn. Dit is een verhaal uit de derde bundel Fantastische Vertellingen van Bordewijk, die ooit apart is uitgegeven. Storm heeft uitgezocht dat de uitgever vermoedelijk een deel van de niet-verkochte uitgave van deze derde bundel heeft opengesneden, en het titelverhaal als aparte uitgave weer op de markt heeft gebracht. Dat was ook het makkelijkste, want dan klopten de paginanummers tenminste (je begon immers bij 1, en als je het tweede verhaal zou doen heb je een veel te hoog paginanummer). Dit exemplaar was ooit bij een antiquariaat opgedoken, maar het is onbekend hoeveel exemplaren er eigenlijk zijn: is dit de enige, zijn er meer? Ik droom natuurlijk dat ik ook zo'n uitgave vind en dan de helft van de oplage (die dan twee is) in mijn kast heb staan... Al met al kwam ik geheel verzadigd van alle indrukken thuis. Het is fijn om tussen gelijkgestemden te zijn! En gelukkig heb ik ook weer wat om toe te voegen aan mijn zoeklijst. 

31 oktober, 2009

181 - Rijke oogst in Zutphen

Wat is dat toch met Zutphen? Ik heb daar al zóveel mooie dingen weggehaald en gedaan (zie mijn bijdrage hier), dat ik me afvraag waarom ik er niet gewoon ga wonen.

Deze keer besloot ik naar het antiquariaat aan de Groenmarkt in Zutphen te gaan. Of liever gezegd: niet het antiquariaten, maar de drie antiquariaten die tegenwoordig samen in een pand aan de Groenmarkt 11 in Zutphen zitten: antiquariaat Hellenraet, antiquariaat Matthys de Jong en Mulder Boekenvreugd.

Hun aanbod literatuur is aardig, niet heel bijzonder maar wel interessant. Naast de winkel op de begane grond is er ook de koopjeskelder (pas op je hoofd!) waar je kan zoeken in bakken vol goedkope boeken. Er is naast literatuur nog veel meer te vinden: veel over denksport, kunst, typografie en wetenschap.

In de winkel lag een heel stapeltje van mijn favoriete productsoort: nieuwjaarsgeschenken. Ik schreef er al over in mijn allereerste blogberichten (ruim 5 jaar geleden!) en de fascinatie is sindsdien niet gestopt. Intussen bezit ik 78 van dit soort boekjes in kleine oplages.

Dit stapeltje was afkomstig van de Februari Boekhandels, meer specifiek Boekhandel Jansen & De Feijter uit Velp. De Februari Boekhandels geven regelmatig mooie boekjes ter gelegenheid van de jaarwisseling of om andere redenen. Zes ervan lagen in Zutphen op mij te wachten:

  • Het haantjen van den toren van P.A. de Génestet
  • De tafel van Pawel Huelle
  • De afgezant van Carl Friedman
  • Landschap met dieren van Mariët Meester
  • De zon in een hoedendoos van Annejet van der Zijl
  • Enkele onwaarschijnlijke aantekeningen van Dante Alighieri bij het schrijven van zijn Goddelijke Komedie van Toon Tellegen

Het zijn nieuwjaarsgeschenken en daardoor zou je kunnen zeggen dat het geen 'volwaardige' boeken zijn: een beperkt aantal pagina's, soms voorpublicaties en soms voor de gelegenheid geschreven en daarom - net als bijvoorbeeld boekenweekgeschenken - niet altijd van de hoogste inhoudelijke kwaliteit. Daarom was ik aangenaam verrast door dit zestal. Ik was geraakt door de levensbeschrijving van De Génestet die in zijn boekje stond opgenomen, het verhaal van Huelle was wel degelijk een mooi afgerond verhaal dat mij deed smaken naar meer, Mariët Meester schreef een zwierig betoog over de lotgevallen van het kwartet Mark Brusse, Bernhard Holtrop, Paul de Lussanet en Willem van Malsen in Parijs, Toon Tellegen deed mij verlangen naar herlezing van Dante en Carl Friedman's verhaal bezorgde mij een aangenaam kwartiertje. En één van de voordelen van Zutphen is dat het ver weg is; tegen de tijd dat ik thuis was had ik ze allemaal uit en konden ze, fris ingevoerd in LibraryThing, direct hun welverdiende plek in mijn bibliotheek innemen. En de prijs? Slechts 2 euro per stuk!

Helaas werd ik - nog steeds in Zutphen - door de vondst van dit moois wat overmoedig, want ik kocht ook nog De vadsige koningen van Hugo Raes in de speciale uitgave van de CPNB. Ik dacht namelijk dat ik deze nog niet had. Op dat moment deed LibraryThing mobile het nog niet op mijn nieuwe mobiel en daarom wist ik niet dat ik deze titel al wél had.

Waarom zou ik het boek überhaupt willen hebben? Destijds werden in het kader van de serie Büch's boeken een viertal boeken uitgegeven door de CPNB: Bleekers zomer van Mensje van Keulen, De vadsige koningen van Hugo Raes, Utopia door Doeschka Meijsing en De weg naar het licht van J.M.A. Biesheuvel. Daarvan heb ik Raes en Meijsing, maar zoek ik Van Keulen en Biesheuvel. Zij horen immers bij mijn CPNB-collectie.

Deze fout is des te erger omdat ik niet heel veel geld bij me had en stond te dubben tussen twee titels: Zazie in de metro van Raymond Queneau of het boek van Raes. Had ik nu maar Queneau gekocht!

Ik kom ongetwijfeld vaker in Zutphen. Ik weet waar de Queneau staat en haal hem gewoon volgende keer op. En wie weet wat ik dan verder nog voor fraais vindt aan de Zutphense Groenmarkt.

09 oktober, 2009

180 - Mijn gemiddelde boek

Is er één boek aan te wijzen dat karakteristiek is voor je hele verzameling? Is er één boek waar je hele verzameling om draait? Dat zijn overigens twee verschillende vragen, die allebei lastig te beantwoorden zijn. Er zijn wel karakteristieke auteurs voor te bedenken, bij mij is dat bijvoorbeeld Nescio, of is het Bordewijk? En kan ik één boek aanwijzen dat de pilaar van mijn collectie is? Ik heb besloten dat ik daar niet uitkom. Maar wat ik wel kan aangeven is wat het gemiddelde boek is in mijn collectie. Nu ik eindelijk al mijn boeken in LibraryThing heb ingevoerd, kan ik ook gebruikmaken van de statistieken die het systeem bijhoudt. Wat zijn die statistieken?
  • Taal: ik heb vooral Nederlandse boeken: 1.690 Nederlandstalige boeken, 89 Engelstalige en 13 Duitse.
  • Plaatsen: van mijn boeken spelen er 10 in New York, 10 in Parijs en 9 in London. Maar ook één in 104 Griboedova Canal, St. Petersburg, Rusland (namelijk Schuld en Boete)
  • Man of vrouw: van mijn auteurs is 79,77% man en 20,23% vrouw
  • Dood of levend: de overleden auteurs zijn nipt in de meerderheid: 50,68% tegenover 49,32% levend
  • Datum: het gemiddelde jaar van publicatie van mijn boeken is 1985
  • Trefwoorden: de belangrijkste trefwoorden die ik gebruik zijn Nederlands (1082), roman (353), CPNB (288), korte verhalen (226)
Mijn gemiddelde boek is kortom een Nederlands boek, geschreven door een man, gepubliceerd in 1985, de auteur moet overleden zijn en het boek moet bij voorkeur in New York of Parijs spelen. Een roman heeft de voorkeur en een relatie met de CPNB. Wat zijn de kandidaten? Ik heb 46 boeken uit 1985. Daarvan zijn er 15 van Nederlandse auteurs. Van die auteurs zijn er 6 overleden: Martin van Amerongen, Frans Kellendonk, Willem Frederik Hermans, Hugo Pos, Karel van het Reve en Marcellus Emants. Tussen al die boeken bevinden zich twee romans: Herinneringen van een Engelbewaarder van Hermans en Vijftig van Marcellus Emants. Van deze twee is er niet één oorspronkelijk in 1985 gepubliceerd; Vijftig stamt uit 1899 en Herinneringen van een Engelbewaarder uit 1971. Maar Hermans heeft een boekenweekgeschenk geschreven (in 1993) én er is een boek verschenen over W.F. Hermans en de CPNB, geschreven door Tonnie Luiken. Waarmee het trefwoord CPNB de doorslag geeft. Na deze zorgvuldige analyse is benoemd tot gemiddelde boek van sneuper's bibliotheek:



23 augustus, 2009

179 - Op boekenjacht in Parijs (deel 2)

Nu dan eindelijk het vervolg op de boekenjacht in Parijs. Zoals ik in deel 1 schreef, was ik naar Parijs gekomen met twee doelen: Shakespeare & Company bezoeken en het boek van Jeremy Mercer over Shakespeare & Company daar kopen en laten stempelen. Wie hier pas begint met lezen, dient eerst deel 1 tot zich te nemen om te begrijpen waarom het bezoeken van Shakespeare & Company zo essentieel was en wat de charme van deze winkel is. 

Shakespeare & Company ligt inderdaad op een prachtige locatie tegenover de Notre Dame. En de winkel voldeed aan elke verwachting die ik had: rommelig, vol, sfeervol en verrassend. Nauwe gangetjes, smalle trappetjes en overal boeken, boeken, boeken. Een schijnbaar ordeloze winkel, maar met de kennis over de achtergrond van Shakespeare & Company was dat niet onverwacht. Uiteraard ben ik ook even boven wezen kijken, waar de eerste kamer met bedden en boeken was te vinden (inclusief een bordje dat de boeken op die etage niet te koop zijn). Ik was niet zo brutaal om nog hoger de winkel in te gaan - uiteindelijk was ik toch maar één van de honderden toeristen die dagelijks langskwamen en vond ik niet dat ik zomaar overal naar binnen zou mogen lopen (hoewel men het misschien niet eens zo erg zou vinden). 

Als er één ding duidelijk is, dan is het dat Shakespeare & Company een winkel is om uren in rond te dwalen, zodat elke stapel boeken bekeken kan worden en je je kan laten verrassen door onverwachte vondsten. Er bestaat trouwens een mooi fotoverslag van het bezoek van blogger Kimbooktu aan de winkel in mei van dit jaar. Die geeft een goede indruk van hoe het eruit ziet. In één van de commentaren op mijn vorige stukje schreef Sander dat het aanbod van boeken niet bijzonder was. En dat is ook zo, wat betreft de reguliere winkel dan, hoewel er wel véél boeken zijn. Maar naast de gewone winkel bevindt zich het antiquariaat in een aparte ruimte en daar vind je tal van bijzondere boeken, een hele wand met 'firsts' van alle grote schrijvers (ik heb in het kader van de nostalgie toch maar even een vroege editie van Ulysses beetgepakt) en een wat rustiger omgeving dan in de gewone winkel. Maar ik had niet de tijd voor een langdurig bezoek. Ik had immers een doel. Na kort door de winkel gedwaald te hebben - waarbij ik een gesigneerd dichtbundeltje van Breyten Breytenbach vond en het boek The yellow-lighted bookshop van Lewis Buzbee dat ik al een tijdje zocht - begaf mij ik mij naar de kassa. Ik vroeg naar de sectie boeken over boeken, maar die was er niet. Vervolgens vroeg ik naar het boek van Mercer en tot mijn verbazing (en die van de verkoper) bleek dat dat boek helemaal niet op voorraad was! Het bekendste boek over Shakespeare & Company is niet te koop in Shakespeare & Company... ik denk dat deze vaststelling de staat van de winkel wel zo ongeveer typeert. 

Met mijn twee aanwinsten maar toch enigszins teleurgesteld verliet ik de winkel, broedend op een mogelijkheid om toch nog aan Mercer's boek te komen. Ik bedacht me dat als ik het boek ergens zou kunnen vinden, ik het alsnog kon laten stempelen bij S&C. Immers, elk boek dat in de winkel wordt gekocht krijgt als bewijs het speciale stempel. Na een aantal vergeefse bezoekjes aan filialen van Gilbert Jeune bedacht ik me tijdens het eten in een restaurant in Rue de la Hûchette dat er ongetwijfeld Engelse boekwinkels in de buurt moesten zijn. Een snelle zoekslag op internet (leve mobiele communicatie!) leerde mij dat op een steenworp afstand van Shakespeare & Company de (van oorsprong Canadese) winkel Abbey was gevestigd, in de Rue de la Parcheminerie. Op de route tussen Shakespeare & Company namen we nog even de tijd voor een ander toeristisch uitstapje, de fraaie 12e eeuwse kerk Saint Julien le Pauvre. Een indrukwekkende kerk, maar wat ik vooral heel mooi vond was het schilderij van de schrijvende evangelist Lucas dat daar hangt. Op mijn route tussen alle boekwinkels vond ik het een mooi beeld om met mij mee te nemen - uiteindelijk gaat het bij boeken altijd om de inspiratie en voor de evangeliën geldt dat natuurlijk in het kwadraat. 

Uiteindelijk bereikten we Abbey. Wat ik niet wist maar toen leerde is dat Abbey al net zo'n prominente plek wil zijn en is als Shakespeare & Company. Ook Abbey heeft een paar unieke kenmerken, zoals de thee die elke gast krijgt aangeboden (in Nederland zijn we dat al gewend van Albert Heijn, maar in Parijs is dat kennelijk heel bijzonder) maar bovenal de vele literaire activiteiten die het organiseert. En Abbey is al net zo'n chaos als Shakespeare & Company, of eigenlijk: een nog grotere chaos. Ik had al veel spijt dat ik onvoldoende tijd had voor Shakespeare & Company, maar het speet mij bovendien dat ik ook niet een paar uur had om door Abbey heen te graven... Achter de kassa zat de eigenaar en toen ik hem zonder veel illusies - gelet op de onduidelijke stapels met boeken die overal in de winkel stonden - vroeg naar het boek van Mercer kwam hij overeind en terwijl hij langzaam mompelde "it should be.... somewhere... around... here!" wees zijn vinger naar een plek op de plank waar niet één, maar twee exemplaren van het boek stonden. Ik had de keuze tussen de Engelse en de Amerikaanse editie, en omdat ik de omslag van de Engelse mooier vond koos ik die. Ik nam geen tijd om het boek verder te bekijken, omdat ik nog terug moest naar Shakespeare & Company voor een stempel en binnen 5 minuten was ik Abbey weer uit - maar wel met de zekerheid dat ik er op een dag zou terugkeren om die winkel eens grondig binnenstebuiten te keren.

Bij Shakespeare & Company was alles als vanouds: druk, rommelig en sfeervol. Maar ik wist niet dat de grootste verrassing van die dag nog op mij wachtte. Ik vroeg of ik een stempel kon krijgen ondanks dat het boek niet in de winkel was gekocht. Dat was geen probleem en de man achter de kassa zei "I really don't know why we don't have it in stock. It is about us, after all...". Hij pakte het stempel en sloeg het boek open. En daar zag ik wat mij tot dan toe was ontgaan: het boek was een gesigneerd exemplaar. Ik verliet de winkel op wolkjes. Niet alleen had ik het boek van Mercer na veel moeite toch gekocht in Parijs, maar het was gesigneerd, gedateerd en bovendien gestempeld in de winkel waar het in het boek allemaal om draait: Shakespeare & Company. Daarmee had ik een uniek boek aan mijn verzameling toegevoegd en bovendien weer een prachtig boekverhaal. Geheel bevredigd dronk ik die avond een wijntje. Parijs heeft mijn hart gestolen en voor altijd wachten er twee boekwinkels als bakens op mijn terugkeer. 

04 augustus, 2009

178 - Op boekenjacht in Parijs (deel 1)

Gelukkig zaten we niet al te ver van Parijs en wie aan Parijs denkt, denkt maar aan één ding: de boekwinkel Shakespeare and Company aan de Rue de la Buchette, tegenover de Notre Dame. Ik moest naar Parijs, ik moest naar Shakespeare and Company en bovenal moest ik in het bezit komen van Jeremy Mercer's boek over Shakespeare and Company: Books, baguettes & bedbugs. Maar waarom moest ik dat allemaal? Laat ik bij het begin beginnen...

Shakespeare and Company is een legendarische en nogal vreemde boekwinkel. De oprichter, George Whitman, startte de huidige winkel na de Tweede Wereldoorlog (in 1951), maar de eerste Shakespeare and Company, opgericht door Sylvia Beach in 1919, was ook al legendarisch. De eerste winkel was een toevluchtsoord van schrijvers als Hemingway, Ezra Pound, Scott Fitzgerald en James Joyce. Het was Beach die als eerste Ulysses publiceerde. De legende wil dat S&C in 1941 moest sluiten omdat Beach weigerde een boek aan de Duitsers te verkopen. Hoewel dat op zich een goed besluit was, kostte het Beach wel de boekwinkel. 

In 1951 liet Whitman S&C herleven en met toestemming van Beach hergebruikte hij de originele naam. Whitman heeft een idealistische inslag en wil zijn boekwinkel vooral inzetten voor een betere wereld en een betere mensheid. Net als de oorspronkelijke winkel is ook de huidige winkel een toevluchtsoord voor - meest jonge - schrijvers. Maar in de beginjaren verbleven ook schrijvers als Allan Ginsberg en William Burroughs in S&C. Maar los van hen is de winkel is de min of meer permanente verblijfplaats van meerdere schrijvers, die als tegenprestatie een handje meehelpen in de winkel. S&C is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een universum op zichzelf, met bijzondere bewoners en een bijzondere manier van werken. Whitman schat dat in de loop van de jaren tienduizenden in zijn winkel hebben geslapen. Sommigen een dag, sommigen een week, sommigen ruim vijf jaar... En allemaal hebben ze hun biografie achtergelaten - dat is de enige eis die Whitman stelt. Tezamen vormt dit een gigantisch archief en een fascinerend tijdsbeeld van de laatste halve eeuw. Want iedereen die een biografie schrijft wil daarin natuurlijk laten zien dat hij of zij een schrijver is, en bovendien gaat het vaak om mensen die om een of andere reden op de vlucht zijn, de weg kwijt zijn, worstelen met de vragen des levens, etc. Alleen het publiceren van al deze biografieën zou iets heel bijzonders opleveren. Maar daarnaast wil S&C het middelpunt van de literaire cultuur in Quartier Latin zijn, met als gevolg een onafgebroken rij bijeenkomsten met en over auteurs, literaire festivals en allerlei andere activiteiten. Ook dat is allemaal bewaard en ook dat geeft een fraaie inkijk in de literaire wereld van de laatste halve eeuw. Op de site van Shakespeare and Company zijn (aanklikbare) voorbeelden van het archief te zien. En o ja, soms worden er ook nog boeken verkocht...

Doordat S&C in elke toeristische gids van Parijs staat is het er structureel druk. Toch heeft de winkel al die jaren haar bijzondere karakter weten te behouden. Hoe de wereld van S&C eruitziet is recent beschreven door Jeremy Mercer, een Canadese schrijver die enkele maanden in S&C woonde, een vertrouweling van Whitman werd en een fraai portret heeft geschreven over de wereld van deze boekwinkel. Deze zomer is het boek ook in het Nederlands verschenen, onder de titel Een bed tussen de boeken. De recensie van Ariejan Korteweg in de Volkskrant van 30 juli (gepubliceerd één dag voor ik in de winkel was, maar dat wist ik toen nog niet...) geeft een goede beschrijving van het boek en van de winkel. In het boek van Mercer gaat het onder meer over de opvolging van de winkel - Whitman is inmiddels de 90 gepasseerd. Uiteindelijk zet zijn dochter de winkel voort, maar naast deze strijd om het voortbestaan geeft Merder een inkijkje in de geschiedenis van de winkel, de ideeën van Whitman en natuurlijk portretten van een aantal illustere bewoners van S&C. 

 Kortom, gewapend met deze kennis ging ik naar Parijs. Maar omdat deze post te lang wordt als ik het hele verhaal vertel, en om iedereen de gelegenheid te geven de hyperlinks te volgen, vervolg ik mijn relaas over de jacht op Mercer's boek en het bezoek aan S&C (met een onverwacht einde!) in mijn volgende bijdrage. 

17 juli, 2009

177 - Fijne vakantie!

De koffers bijna gepakt, maar de langste twijfel gaat toch niet over het aantal kledingstukken dat mee moet maar uiteraard over het aantal boeken dat meegaat en welke dan precies. Gelukkig houdt LibraryThing tegenwoordig voor mij bij welke boeken ik nog moet lezen. We gaan naar Frankrijk, dus de ongelezen Flaubert en De Maupassant moeten mee. En verder nog een stapel voor het geval er ineens veel leestijd is, wat er elk jaar toch weer niet blijkt te zijn. Voor wie thuisblijft heeft is er steun bij mijn collegabloggers (zie de lijst in de kolom aan de zijkant). Boekendingen heeft een aardige selectie vakantiefilmpjes gemaakt. Nu maar hopen dat er antiquariaten in de buurt van onze vakantieplek zijn. Hier staan er een paar, maar veel te weinig. Vanavond Google ik er nog een uurtje op. Misschien hier en anders daar. Het komt vast goed. Tot in augustus!

24 juni, 2009

176 - Boekenweekgeschenkhaters

Wat is dat toch met het dedain van erkende antiquaren over boekenweekgeschenken? Kort voor de eerste Aioloz-veiling, die voor mij zo jammerlijk afliep, organiseerde Piet van Winden een aantal seminars over verzamelen en liet hij verzamelaars aan het woord. Zelf vertelde hij in de Volkskrant over zijn verzamelaarspassie. Hij sprak daarbij zijn verbazing uit over verzamelaars van boekenweekgeschenken. Waarom verzamelen zoveel mensen iets dat zo algemeen verkrijgbaar is en dat dus iedereen in de kast heeft staan, aldus Van Winden? Wat is de exclusiviteit daarvan en (dus) de lol?

Van Winden veilde destijds een verzameling boeken die zijn weerga niet kende en die inderdaad in schril contrast staat met een rijtje naoorlogse boekenweekgeschenken in een willekeurige boekenkast. Maar dat soort verzamelingen zijn uniek in zijn soort en velen hebben toch ook veel plezier met het verzamelen van boekenweekgeschenken.

Die gewone boekenweekgeschenken zaten er bij Aioloz dan ook niet tussen. Hooguit vind je bij dat type antiquariaten in de catalogus vooroorlogse geschenken, die van 1946 of de ingebonden relatiegeschenken van de CPNB. Tijdens de laatste veiling van Aioloz ging overigens voor 700 euro een complete serie boekenweekgeschenken weg (inclusief 1930, 1934, 1941 en 1946 en aangevuld met een aantal bijzondere CPNB-uitgaven).

Voor mij is de lol van het verzamelen van boekenweekgeschenken dat je je niet hoeft te beperken tot de geschenken zelf – die vormen hooguit een ruggengraatje van de collectie. Maar alle uitgaven eromheen – ik beschreef eerder al de verschillende categorieën die je kunt aanhouden – maken het toch spannend. Ondanks dat ik bijna 300 CPNB-titels bezit heb ik niet het gevoel dat ik in de buurt van volledigheid kom. Daarom is het zo’n leuke verzameling: het is nooit af, het is veelzijdig en het is betaalbaar (op een paar topstukken na).

In het winkeldagboek van Hinderickx en Winderickx las ik iets gelijksoortigs als bij Piet van Winden:
“donderdag 9 augustus - René [over de boekenmarkt in Deventer]
Wel vrolijkmakend was de tafel met boekenweekgeschenken die open en bloot de regen opving. Weer wat van die rommel uit de markt geregend, dacht ik.
Woensdag 10 augustus - Hans
Verregende boekenweekgeschenken, ja, een verheugend gezicht. Vroeger in de tijd dat ik voor zo weinig mogelijk een zo groot mogelijke bibliotheek bij elkaar probeerde te kopen in tweedehandsboekwinkels, erg lang geleden dus, had ik respect voor elk boek.”
Het lijkt erop dat de ‘roots’ van boekenverzamelen hier wat onterechte verachting krijgen. Wie een rijtje boekenweekgeschenken heeft, loopt volgens mij grote kans gegrepen te worden door het verzamelen en de drang naar volledigheid, met als gevolg een groeiende bibliotheek en voor je het weet staat de boekenweekverzamelaar zijn vakantiegeld te besteden in de winkel van H&W of op de veiling van Aioloz. En gelet op de klaagzangen in het Winkeldagboek is dat het hoogste doel - zoveel mogelijk geld uit de zak van de verzamelaar kloppen. Waarom dan zo moeilijk gedaan over mensen die boekenweekgeschenken nog gewoon een leuk bezit vinden?

23 juni, 2009

175 - Winkeldagboek

Het leukste boek dat ik in tijden heb gelezen is het Winkeldagboek van de Utrechtse antiquaren Engberts en Hesselink van Hinderickx en Winderickx. Het is een geruststellende gedachte dat zich ergens in Nederland een winkel bevindt waarvan het niet uitmaakt op welk moment je binnenstapt, maar waar op dat moment hoe dan ook over tegenvallende omzetten, tegenvallende klanten of het tegenvallende weer wordt gesproken. En ondanks de wat sombere toon van die berichten, levert dat een heel leuk en leesbaar boek op - om niet te zeggen: geniaal. Verplicht leesvoer voor boekenliefhebbers!

  De beide heren weten dat ook, en aangezien dit hun tweede winkeldagboek is (het eerste bestreek de jaren tot 2003) lees je dit regelmatig terug in hun dagboekaantekeningen: dat zij nu zelf schrijvers zijn geworden, dat zij de weelde van de roem maar amper kunnen dragen maar dat ze toch maar een grootse prestatie hebben geleverd en dat heel veel mensen proberen hen te imiteren. De lancering van het eerste winkeldagboek is regelmatig onderdeel van hun beslommeringen. Op de website van het antiquariaat zijn nog meer loftuitingen en mooie woorden te vinden.
Ondanks dat de puurheid van het boek er natuurlijk wel af is (je zou kunnen zeggen dat het eerste winkeldagboek ‘onbewust’ werd geschreven – zonder dat het per se de bedoeling was dat het gepubliceerd zou worden – maar dat geldt voor de tweede natuurlijk niet) zijn de heren verrassend oprecht en ook heel bescheiden:
zaterdag 20 september. De weinig succesvolle boekenjacht in Amsterdam, gisteren, maakte weer eens duidelijk dat onze winkel van hoog niveau is en qua literaire kwaliteit nauwelijks overtroffen. Wat zijn we weer een hoop rommel en kleurloosheid tegengekomen. Je zou bijna gaan denken dat onze winkel zin heeft.
Wat het boek zo leuk maakt is natuurlijk dat het ‘de andere kant’ laat zien. Als klant kom ik heel veel in antiquariaten en daar zitten de uitbaters dan vaak in alle rust, dromerig lijkt het wel, te wachten op klanten. Maar wat zijn hun gedachten? Dat weten we nu gelukkig:
“woensdag 3 augustus Toen ik anderhalf uur geleden de winkel betrad zat de heer K. hier aan tafel op een praatstoel. K. is een goede klant en niet onaardig, maar die verhalen van hem interesseren mij maar matig. Hans idem, vermoed ik. Ach, hoeveel voorbeelden zijn er wel niet in ons winkeldagboek te vinden van mensen die ons ondanks onze desinteresse deelgenoot willen maken van allerlei interessants. Een paar dagen geleden kwam een vaste klant een paar aanbiedingen en een pocketje kopen, samen voor 9 euro. Deze enorme aankoop gaf hem het recht eens flink uit te pakken over de toestand in de wereld. Het liep al tegen zessen. Hans en ik zaten allebei aan tafel en we baden in stilte dat hij snel op zou hoepelen, wat niet gebeurde, maar uiteindelijk verdween hij toch.”
Je durft je mond niet meer open te doen in die winkel. Toch wil ik er wel instaan – ik heb weinig omzet bij H&W op mijn palmares – ik koop denk ik teveel bij het door hen verfoeide Marktplaats en Boekwinkeltjes.nl – maar ben natuurlijk wel een eerbiedwaardig boekenblogger. Tot mijn immense jaloezie haalde collega-blogger Boekengek het winkeldagboek wel:
“Donderdag 11 augustus Deze Martin de Z. houdt een weblog bij onder de titel (On)wetenswaardigheden van een boekengek. Hij doet er verslag van zijn aankoop.”
Overigens wordt hij in alle H&W-vileiniteit onmiddellijk weggezet als “de dostojevskiaanse gedeprimeerde werkloze”, dat dan weer wel. Weblog schrijft over boekhandel. Boekhandel schrijft over weblog over boekhandel. En u raadt het al: weblog schrijft over boekhandel over weblog over boekhandel. Ja, zo houden we elkaar wel bezig natuurlijk.
Nog even over die jaloezie – desnoods als dostojevskiaanse werkloze, maar ik wil ook genoemd worden. Zoals u allen weet heb ik onlangs nog verslag gedaan van mijn bezoek aan H&W. Ik reken nu toch wel op een vermelding in het Winkeldagboek 2008-2012. Hopelijk lezen de heren af en toe ook andere weblogs.

04 juni, 2009

174 - Veilingverdriet

Het is weer eens niet gelukt om een aantal dringend noodzakelijke aankopen op een veiling te doen. Het mag dan wel financiële crisis zijn, maar boeken gaan nog altijd voor een reusachtige prijs weg. Ik schreef al eerder over veilingfalen maar ik had gedacht dat ik daarvan had geleerd en dat het mij niet nogmaals zou gebeuren. Maar helaas. Neem nou deze prachtkavel bij Bubb Kuyper:
50/2168 [Swarte, J.]. Nescio (pseud. of J.H.F. Grönloh). Dichtertje. Amst., Nijgh & Van Ditmar, 1997, 54p., ills. J. SWARTE. = One of 20 copies of the DELUXE edition, SIGNED by the illustrator and bound in hinging boards by HANDBINDERIJ PAU. (€50-70)
Ik vond 'm al wat laag geprijsd dus besloot ik in te zetten op maximaal 130 euro. Maar dit boek bracht uiteindelijk 190 euro op. Ik had dus minimaal € 200 moeten bieden - maar dan was ik waarschijnljk nog overboden.
Of neem nu dit schitterende exemplaar bij de eerste veiling van AABP Auctions
35 [BAYENS] - NESCIO. Titaantjes. Amst., [privately published], 1974. Orig. dec. cloth. with inlayed orig. etching on cover by Hans BAYENS. 38 pp. With 4 drawings by Bayens. 50 numb. copies printed by Peco. Copy hors série. Rare illustrated ed. by the sculptor of theTitaantjes in the Oosterpark (Amsterdam). Very fine. (50 - 70)
Wederom vond ik het wat laag geprijsd, dus ook hier ging ik ongeveer op het dubbele zitten qua maximumbod: 130 euro. Maar ook dit boek ging aan mijn neus voorbij: 150 euro heeft het opgeleverd, dus ik had er ver boven moeten zitten. Ik ben niet van de hele hoge prijzen. Ik zal niet snel € 18.500,- neertellen voor een boek, zoals degene die deze kocht:

655 ELSSCHOT, Willem. Villa des Roses. Bussum, C.A.J. van Dishoeck, 1913. Orig. verg. perkament (!). (8),227,(1) pp. Onafgesn. In met rozenpapier overtrokken cassette met perkamenten slip waarop een gouden roosje. 1e druk (20.000 - 25.000) Enige auteursexemplaar van de luxe editie van zijn eerste boek. Eén van 10 genummerde exemplaren op handgeschept Pannekoek. Met opdracht aan Anna van der Tak. Beschouwd als het meest indrukwekkende boek uit de beroemde collectie van Johan Polak (”the most extensive, comprehensive and exquisite Dutch private library, in splendid condition”).

Ik troost mij met de gedachte dat dit boek ooit weer op de veiling komt - de bovengenoemde Willem Elsschot heeft het ook maar 15 jaar in een particuliere verzameling uitgehouden.

Zelfs de derde bieding die ik had gedaan ging aan mijn neus voorbij:

50/1713 Bordewijk, F. Fantastische vertellingen. Derde bundel. Rott., W.L. & J. Brusse's uitgevers Mij., 1924, 1st ed., 301p., orig. cl. - Occas. trifle foxed. Spine and covers along margins foxed. Good copy. Idem. Bij gaslicht. Rott., Nijgh & Van Ditmar, 1947, 1st ed., 175p., orig. giltlettered cl. w. (sl. dam.) dustwr. - AND 4 others, i.a. M. TER BRAAK, Het carnaval der burgers. Een gelijkenis in gelijkenissen (Arnhem, 1930, 1st ed., orig. gilt cl. w. (strengthened/ worn) dustwr.) and E. DU PERRON, Scheepsjournaal van Arthur Ducroo (Amst., n.d. (1943), 1st ed., orig. clothbacked boards w. dustwr.). € (30-50)
Deze wilde ik niet per se heel graag omdat het mij alleen om de Bordewijk ging, daarom bood ik 55 euro. Hij staat immers ook te koop bij Hinderickx en Winderickx voor € 40. Maar deze kavel ging voor € 65 naar een ander.

Als troost kocht ik vervolgens in De Slegte in Leiden alsnog een exemplaar van deze derde bundel Fantastische vertellingen van Bordewijk, maar dan voor € 9,50 (omdat het omslag aan de achterkant wat loslaat). En als extra troost een exemplaar van Abdelkader Benali's Kerstmis in Oostende, een nieuwjaarsgeschenkje van de boekhandels Kooyker en Verwijs uit 2000. Het is een kleine pleister op de wonde. In het najaar zijn er weer nieuwe veilingen bij Bubb, AABP, Beijers, Hondius, Burgersdijk en Niermans en Van Stockum. Allicht dat er iets van mijn gading bijzit. Ik hou u op de hoogte van mijn successen. sneuper

14 mei, 2009

173 - Meer Minco

Ik blijf me verbazen over sommige van de wetmatigheden bij het verzamelen van boeken. Eén ervan is dat boeken vaak in een logische clustering binnenkomen. Het is mij meer dan eens gebeurd dat ik in een vrij korte periode op verschillende plekken boeken van dezelfde auteur kocht - waarna het vervolgens een hele tijd rustig wordt rond deze auteur. En een tijdje later komt er dan een nieuw golfje binnen. Zo zijn er jaren dat ik ineens vijf Nescio's koop en andere jaren geeneen, of dat ik ineens een stapeltje Bordewijken rijker ben terwijl ik die dingen anders nooit aangeboden zie. Het komt voor dat ik jaren vruchteloos naar bepaalde boeken zoek en dat ik ze dan binnen een week allemaal krijg aangeboden. Het kan natuurlijk zo zijn dat dit te maken heeft met een soort van cognitieve dissonantie, zeg maar het effect dat je ook hebt als je een nieuwe auto of een nieuwe bril koopt. Het was je nooit eerder opgevallen, maar opeens lijkt het alsof heel Nederland in dezelfde auto als jij rijdt, met dezelfde bril op, op weg naar dezelfde vakantiebestemming. Maar bij boeken lijkt dit toch niet de verklaring. Want hoewel ik mijn boeken vrij specifiek koop, is het moment van aankoop toch afhankelijk van toeval: het is maar net wat er wordt aangeboden in het antiquariaat in de stad waar ik ben / op Marktplaats / bij Boekwinkeltjes.nl / op de vrijmarkt en voor welke prijs. Dat bepaalt of ik iets koop, ik ben meestal niet op gerichte missie om in zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk van een bepaalde schrijver in te slaan.

Afgelopen week overkwam mij dit met Marga Minco. Natuurlijk ken ik Marga Minco al jaren en op zichzelf behoort zij niet tot de auteurs die ik gericht zoek of waar ik een complete collectie van wil hebben. Maar als Minco een werk heeft dat tot één van mijn deelverzamelingen behoort, dan heb ik het wel. Dus bezat ik al haar boekenweekgeschenk De glazen brug en haar herdenkingstoespraak t.g.v. 4 mei Een sprong in de tijd. En o ja, ik had van iemand ooit De val gekregen. Maar ineens verdubbelde (bijna) mijn Minco-bezit binnen een week. In beide gevallen was dat te danken aan Marktplaats, maar wel van heel verschillende aanbieders. Allereerst wist ik de hand te leggen op de door de CPNB uitgegeven toespraak van Marga Minco tijdens de boekenweek 1986 Ik herinner mij Maria Roselier. De CPNB heeft een aantal van dergelijke toespraken uitgegeven (ook van Remco Campert bijvoorbeeld: Somberman's maandag, en van F. Springer, maar die zoek ik allebei nog). Hoe dan ook, dit werkje verscheen op Marktplaats en binnen een dag had ik toegeslagen. Dit behoort tot de aangename verrassingen die Marktplaats biedt: je moet je door honderdduizend boeken wurmen, maar zo af en toe stuit je op een goudklompje. Vervolgens werd ook nog Het bittere kruid aangeboden. Een niet helemaal frisse pocketeditie van dit boek, de 10e druk uit 1967. Wie kent dit veelgeroemde boek van Minco niet, het werd verfilmd, heeft een Wikipedia-artikel en staat (mede doordat het lekker dun is) op de leeslijst van generaties scholieren. Maar wat is de reden dat ik het wilde kopen? De reden is simpelweg dat dit een gesigneerd exemplaar is dat ik vervolgens voor 2,82 euro (inclusief verzendkosten) in huis had. Een prachtige toevoeging aan mijn boekenverzameling - en zowaar begint het Marga Minco rijtje enige volume te krijgen. Wat ik vooral zo opvallend vond is dat dit golfje - ach, het zijn maar twee boeken: het mag de aanduiding "golf" nauwelijks dragen - mij rond de mei herdenkingen bereikte. En laat nu de oorlog het hoofdthema zijn in Minco's werk. Ik ben niet ongevoelig voor symboliek en die zat hier zeker bij. Ik ben benieuwd wat het volgende golfje boeken wordt. Ik laat me graag verrassen door het aanbod op digitale hangplekken of onverwachte winkeltjes. Laat de vloed maar komen! 

04 mei, 2009

172 - Een verzamelaar koopt (teveel), maar nu weten we waarom

In november 2004 kondigde ik al aan dat ik dit boek zou kopen, en nu is het dan toch al sneupend gelukt (zoveel leuker dan gewoon maar te bestellen, toch?): To have and to hold van Philipp Blom. Het boek beschrijft de ontwikkelingen van het verzamelen en het aanleggen van verzamelingen in de afgelopen eeuwen. Verzamelen ontwikkelde zich van een activiteit van zeer rijken naar een hobby van zeer velen. Was eenverzameling oorspronkelijk bedoeld om de wonderen van de wereld te tonen en een beeld te scheppen van het universum, de hedendaagse verzamelaar creëert zijn eigen universum en is daarbinnen de heerser.

Blom beschrijft chronologisch de verzamelingen van enkele Europese vorsten, later van enkele zeer rijke handelaren en vervolgens van verschillende uitzinnige verzamelaars. De verzamelingen hebben vaak betrekking op kunst en natuur en variëren van diersoorten tot planten en schedels. Pas in latere jaren worden ook alledaagse zaken verzamelbaar en waardevol. Blom schrijft: 
"What, then, makes a collected object valuable - why is someone prepared to pay a small fortune for a stamp that is no longer valid, for an empty matchbox that missed the rubbish bin only because its last user had a pure aim, for a bottle that has not contained any wine for decades? (...) Their value can lie only, if not in their usefulness, then in their significance; they mean something, stand for something, carry associations that make them valuable in the eye of the collector."
Geen rocketscience, maar wel mooi verwoord in elk geval. Een fraai hoofdstuk gaat over de verzameling van Blom's (adoptie-)grootvader, een Leidse bibliofiel. Blom schrijft met bewondering over zijn opa en over boekenverzamelaars in het algemeen:
"When he died, aged ninety-four, a few books of his library found their way into our house. Everything wonderful seemed to stem from him, be connected with him (...) Book collecting has many faces. It is perhaps the richest, most amibguous form of collecting. (...) Nowhere has collecting more different faces than among those who invest their capital, temporal and financial, in books. (...) The library, a space where books are ordered and classified and not just jumbled in heaps of unconnected titles, becomes a story in its own right; within it; at least, things have their place in the scheme of things, on their shelf."
Dus boekenverzamelaars hebben een passie voor boeken, willen een systeem beheersen, kennis verzamelen, unieke exemplaren bezitten. In het beschrijven van boekenverzamelaars haalt Blom onder meer Walter Benjamin aan (ik schreef er hier over) en Nicholas Basbanes (zie hier). Om over de ziel van de boekenlezer/verzamelaar meer te weten kocht ik het boekje Motieven voor het kopen en lenen van boeken, een verslag van een onderzoek door de "Stichting Speurwerk betreffende het boek". Of eerlijk gezegd: ik kocht het vanwege de beperkte oplage (500 ex.) en het voorwoord van Martin van Amerongen.

Hoe dan ook, dit boekje is het verslag van een kwalitatief onderzoek onder verschillende lezers naar gedrag en beleving rond lezen.
De reden voor het bezitten van bezoeken waren volgens het onderzoek de volgende:
  • de waarde: verstrooiing en/of informatie opdoen
  • de meerwaarde: kunnen herlezen en/of voor 'de heb' en/of het gevoel van rijkdom en/of de status en/of de familietraditie en/of om emotionele redenen
Wat betreft het kopen van boeken blijkt dat boeken in het geval van fictie vooral worden gekocht als de consument de schrijver kent en waardeert, tenzij de prijs te hoog is. Voor non fictie geldt dat vooral wordt gekocht wanneer het boek mooi uitgevoerd is of de consument de serie kent en waardeert.

Het is allemaal niet verrassend, zo vond ook Martin van Amerongen: "Zelf had ik, met mijn gezonde boerenverstand, reeds vermoedens in deze richting. Dat deze vermoedens nu officieel door zo'n kwalitatief onderzoek zijn bevestigd stemt mij tot enige tevredenheid (...) Af en toe komen er gegevens of vermoedens bovendrijven die waarachtig tot enig nadenken stemmen"

Als je bovenstaande boeken naast elkaar zet, komt er inderdaad wel een beeld van de kopende en verzamelende boekenliefhebber bovendrijven. En bij sommigen loopt het een beetje uit de hand, zoals Tom Raabe op buitengewoon grappige wijze beschrijft in Biblioholism. Net als To have and to hold voor luttele dollars aangeschaft via eBay. Biblioholism gaat in op het wezen van de maniakale verzamelaar, de verschillende verschijningsvormen van de ziekte, de gevolgen voor de omgeving en uiteindelijk op de oplossing. Elk hoofdstuk staat bol van de mooie voorbeelden, rake beschrijvingen van de afwijkingen van verzamelaars en observaties die soms té pijnlijk zijn. Heerlijk leesvoer, maar het laatste hoofdstuk in het boek (de oplossing voor de verslaving) sla ik over - ik ben wel zover dat ik een diagnose bij mezelf stel, maar nog lang niet zover dat ik een oplossing wil. Ik heb nog grote plannen met mijn bibliotheek en ben er nog niet aan toe om die te laten verstoren door zaken zoals gezond verstand.