143 - Ga weg en krijg een boek

Een tijdje geleden schreef ik over een tip van een andere verzamelaar over een voor mij nog onbekende uitgave van Adriaan van Dis. Het ging om de uitgave The Shell, kennelijk verschenen bij het afscheid van een of andere bestuurder van de oliemaatschappij.

Dit boekje blijft mij maar bezighouden: waarom krijgen sommige mensen dit soort mooie dingen? Ik bevind mij helaas nog niet in de positie dat ter gelegenheid van mijn afscheid door literaire auteurs speciale uitgaven worden geschreven. Verschillende andere mensen wel, waaronder deze Shell-directeur. Maar hij is niet de enige. Een paar voorbeelden uit eigen bezit:

• Toen de inmiddels overleden Harry Lockefeer vertrok als hoofdredacteur van de Volkskrant, schreef Hugo Brandt Corstius het boekje De Hoofdredacteur (oplage: 1000), waarin hij terugblikt op de hoofdredacteuren die hij in zijn rijke carrière heeft ontmoet. Hij schrijft: “Voor columnisten is Harry de ideale hoofdredacteur – en ik zeg dat op grond van een ruime ervaring met de soort. Hij laat je met rust, maar hij laat wel even merken dat hij je leest.”
• Manuel van Loggem schreef een boekje voor het afscheid van Jan Manders van de zetcentrale Meppel (eveneens oplage 1000), waar de serie nieuwjaarsgeschenken van afkomstig was waar ik zo dolgelukkig mee was (lees hier het verhaal). Jan Manders was adjunct directeur van de zetcentrale en mede verantwoordelijk voor de serie bibliofiele uitgaven. De hoofdrol in dit verhaal van Van Loggem wordt gespeeld door ene Jan Wanders, die afscheid neemt van zijn bedrijf.
• Bij uitgeverij De Buitenkant verscheen in 2001 (in een oplage van – u raadt het al – 1000) een verzameling gedichten over boek, bibliotheek en lezer bij het afscheid van J.H. de Swart als bibliothecaris van de Vrije Universiteit. Het zijn vooral Nederlandstalige gedichten, waaronder het beroemde (maar niet zo complimenteuze) De Bibliofiel van Nico Scheepmaker en Het boek van Lucebert. De bundeling heet Niet nog een boek, naar het gedicht van Yang Wangli:
  De klassieken heb ik gelezen,
  ben erop uitgestudeerd,
  aan gedichten overat ik me,
  hoef ze niet meer.
  Maar mijn rusteloze geest zoekt voort
  en lijkt nooit tevreden,
  ik probeer op het raampapier
  de regendruppels te tellen.
• Toen Maarten Asscher afscheid nam van uitgeverij Meulenhoff verscheen de bundeling Over x-jes, de zandloper en de herenbobbel, met bijdragen van de auteurs van Meulenhoff. Ook Adriaan van Dis was een Meulenhoff-auteur, van hem staat het verhaal Naar het ballet in de bundel. Verder doen auteurs als Amos Oz, André Brink, Kester Freriks, Oek de Jong, Herman Koch, Marcel Möring, Nelleke Noordervliet, Jan Siebelink, Carolijn Visser en Dirk van Weelden mee.
• Joop van Riessen nam enkele jaren geleden afscheid als hoofdcommissaris van de Amsterdamse politie. Ter gelegenheid daarvan schreef misdaadauteur Simon de Waal De zaak van Riessen. De herinneringen van medewerkers aan Van Riessen zijn in de vorm van een rechtszaak tegen hem (omdat hij weigert met pensioen te gaan) weergegeven. In dit boek staan ook enkele van mijn herinneringen aan Van Riessen opgenomen in het verhaal (maar ik zeg niet welke dat zijn).

Vier mooie voorbeelden van afscheidsliteratuur. Ik had een heel ander stukje voor ogen toen ik begon te schrijven in plaats van deze opsomming; ik heb namelijk wel iets bijzonders te vertellen over dat boekje van Adriaan van Dis. Maar ik ben weer eens blijven dwalen in mijn eigen bibliotheek en die bijdrage moet wachten tot een volgende keer.