305 - Niemand weet alles - maar ik weet sommige dingen wel

Ik las ooit in een boek van een groot verzamelaar - was het Nicholas Basbanes, was het Boudewijn Büch? - een belangrijke les voor een bibliofiel: niemand weet alles. Elk antiquariaat, elke boekhandel, heeft een specialisme en dat betekent dat er altijd boeken aanwezig zijn waar de verkoper niets van weet. En daar liggen kansen. Want tussen die stapels ‘overige boeken’ kunnen schatten verborgen zijn. Het heeft dus zin om in antiquariaten naar de voorraad te kijken buiten het specialisme van de eigenaar - wie weet wat daar voor mooie verrassingen liggen te wachten!

Dit geldt ook voor het onvolprezen Marktplaats. Daar zijn maar heel weinig verkopers actief die iets weten van boeken. Om die reden barst mijn bibliotheek uit elkaar van alle markplaatsvondsten, net als de bibliotheek van al mijn boekenvrienden: Perkamentus vertelt er bijvoorbeeld regelmatig over. Eigenlijk zijn er drie soorten mensen op Marktplaats aanwezig: de verkopers die ten onrechte denken dat ze iets over boeken weten en daarom fantastische prijzen vragen voor rommel (onder het motto: het is oud, dus het is waardevol), de verkopers die niets over boeken weten en daarom rommelprijzen vragen voor iets fantastisch (onder het motto: het zijn boeken, wie wil die nou hebben...) en de mensen die boeken naar waarde op Marktplaats zetten en er reële prijzen voor vragen. Aangezien er genoeg mensen van de tweede categorie zijn, hebben die van de derde categorie pech: ik wacht wel totdat ik kan toeslaan en een gewild boek voor een spotprijs kan kopen.

Een plek waar je koopjes ook goed kan vinden zijn de veilingen bij notarishuizen en regionale veilinghuizen. Aangezien ik wel iets weet van boeken, maar lang niet alles, speur ik naar kavels die mij een zekere kans op winst geven: lage inkoop, hoge verkoop. Dit soort veilinghuizen biedt meestal honderden kavels met inboedelgoederen aan waaronder verzamelkavels van boeken, meestal verpakt in bananendozen en losjes gesorteerd op soort of genre. Een kwestie van goed de foto’s bestuderen (wat nog niet meevalt door de slechte kwaliteit) en hopen dat de kwaliteit van de herkende boeken goed genoeg is. Zo zag ik laatst op een veiling een kavel bestaande uit een doos met daarin een paar stevige boekwerken. Facsimiles, en die kunnen het goed doen, maar welke? Ik kon er een paar onderscheiden en dat gaf mij voldoende zekerheid om toe te slaan: ik zag onder meer het Cruydt-boeck van Dodoens uit 1644 (herdruk 1980) en de Humanis Corporis Fabrica van Versalius uit 1543 (herdruk 1964). Ik betaalde opgewekt 120 euro voor dit kavel (150 inclusief kosten). De facsimiles verkocht ik vervolgens via catawiki: opbrengst 600 euro (510 euro inclusief kosten). 

Bij ditzelfde notarishuis kocht ik ook een kaveltje Couperus en Multatuli. Ik had al een eerste druk onderscheiden van Iskander uit 1920. Daarnaast waren er nog wat andere uitgaven van Couperus waarvan ik niet kon zien welke druk het was, maar ik waagde de gok en kocht het kavel voor 50 euro ex kosten. De Iskander verkocht ik via Catawiki voor 112 euro, ver boven de verwachte waarde (een vergelijkbare set is op boekwinkeltjes te koop voor 50-75 euro, ik begrijp niets van de bieders bij Catawiki maar ben er wel blij mee...). Maar wat te doen met de rest? Het incomplete setje Ideën van Multatuli dat er bij zat verdween via Marktplaats voor €25 en toen had ik nog een merkwaardige Couperus uitgave van Psyche in mijn handen die niet ingebonden was en waar ik verder geen informatie over had, en die ook niet te zien was op de foto van het kavel. 

Hier begon voor mij het punt dat mijn kennis haperde. Wat was dit voor een uitgave? Een zoekslag op internet leverde niks op, ik gokte dat het een derde druk was van Psyche, maar waarom was het niet ingebonden? Omdat ik er niks beters mee wist te doen zette ik het boek op Marktplaats. Een tientje leek mij een redelijke prijs. Dat vonden anderen ook: als snel bood iemand een tientje, iemand ging er met 15 euro overheen en vervolgens werd er 20 euro geboden. Dat leidde tot argwaan bij mij: deze bieders wisten iets wat ik niet wist en dit boek had kennelijk waarde. Maar hoeveel? 

Toen de biedingen op Marktplaats opliepen naar €30 ontving ik gelukkig de nieuwsbrief van antiquariaat Fokas Holthuis: nieuwsbrief 911 met het thema Platland. Ik lees dit soort nieuwsbrieven van antiquariaten maar ook allerlei catalogi altijd grondig. Het is de beste manier om leemtes in mijn kennis te verkleinen, want je weet maar nooit of ik op basis daarvan ook nog eens ergens een schat opduik omdat ik een uitgave uit een catalogus herken. De nieuwsbrieven van Fokas Holthuis geven altijd veel extra informatie bij de kavels. Zo ook deze keer, en toevallig stond in deze nieuwsbrief ook een uitgave van Couperus, namelijk Willeswinde uit 1895. Het bijzondere aan deze uitgave was dat hij net als mijn Psyche niet meer dan een papieren omslag had. Bij de omschrijving stond twee keer dat dit zeldzaam was: “Met zeldzaam omslag in de serie ‘Werken’ (...)  Uiterst zeldzaam in deze uitvoering.” De vraagprijs was 150 euro. Zou mijn exemplaar ook zoveel waard zijn?

Fokas en Paul weten ook niet alles, maar wel meer dan ik en zeker over Couperus. Ik mailde hen daarom met de vraag wat de waarde van mijn boek was en of het net zoiets zeldzaams was als de Willeswinde. Al snel kreeg ik antwoord van de heren: het was zeker een interessant boek en inderdaad zeldzaam. En er zijn diverse verzamelaars die dergelijke uitgaven zoeken, dus zij wilden het wel overnemen voor €60. Dat leek mij een prima prijs: ik was eerder toch al bereid het voor een tientje via Marktplaats te verkopen, dus dit was een enorme meevaller. Bovendien was mijn exemplaar beduidend minder mooi dan het exemplaar in de nieuwsbrief: de eerste pagina was gescheurd en er misten stukjes. En ik vond het een goed verhaal dat ik ongemerkt zo’n zeldzaam boek had gekocht via een kaveltje bij een notarishuis. Tot slot gun ik Fokas Holthuis een mooie winst, want ik heb er belang bij dat dit antiquariaat nog lang blijft bestaan. Van wie krijg ik anders zulke informatieve nieuwsbrieven en waar kan ik anders mijn mooie boeken kopen?

Nadat ik het boek had opgestuurd aan Fokas en Paul was ik benieuwd hoe het verder zou gaan met dit boek. Het boek blijkt doorverkocht aan een verzamelaar die álle verschillende uitgaven van Couperus zoekt en deze versie van Psyche was kennelijk nog nooit ergens aangetroffen en miste dus in de collectie. 

Al met al een verhaal met een happy end voor mij, voor Fokas en Paul en voor de verzamelaar: de laatste is een uniek boek rijker en de eerste twee een mooie winst. Geen happy end helaas voor de bieders op marktplaats. Bijna was ik voor hen een koper van de tweede categorie geweest - een onwetende die een kostbaar boek voor een habbekrats verkoopt. Op het nippertje ben ik hiervan gered door een nieuwbrief - en liepen zij een unieke uitgave mis.