22 juli, 2011

190 - Moois van de eurotafel (2)

In de vorige aflevering bezong ik mijn liefde voor de "eurotafel" op boekenmarkten: de plek voor onverwachte vondsten tussen onwaarschijnlijke stapels waardeloze boeken. Over dit soort plekken wordt verschillend gedacht. Perkamentus merkte op dat op de Amsterdamse boekenmarkt op het Spui de eurotafels niet meer toegestaan worden, omdat het aanbod op niveau moet blijven. In zijn verslag van het bezoek aan de Dordste boekenmarkt moppert hij dan ook:
Vijfenzeventig procent is strips/kinderboeken, recente boeken (restant en ramsjwerk), één euro dozenwerk (zolderopruiming) en aanverwante zaken(ansichtkaartenstands, boekpromotie, schrijversgenootschappen e.d.).Ik schat dat maar een kwart van de aangeboden waar van mijn enig niveau is en die wordt negen van de tien keer aangeboden door handelaren die ik ken; soms al jaren.
Perkamentus staat niet alleen in zijn verzuchting. In het verslag van diezelfde Dordste boekenmarkt in het AD van 4 juli las ik het commentaar van "mevrouw Mulder uit Zutphen" die al tien jaar op die markt staat. Deze mevrouw Mulder wellicht? Zij stelt:
Ik het het de afgelopen jaren achteruit zien gaan, met de komst van steeds meer kramen. Je hoort het ook van klanten, er ligt veel troep tussen. (...) Er is hier veel te veel bulkverkoop.
Perkamentus en Mulder hebben natuurlijk een punt. De Haagse boekenmarkt op het Lange Voorhout kent tegenwoordig meer eurotafels dan serieuze antiquaren. En dat is best jammer, als je van mooie boeken houdt. Maar ik probeer er toch het beste van te maken door in elk geval een paar titels te redden van de oud papier bak.

Op een mooie dag in de winter, om precies te zijn de donderdag voor kerst, viel mijn oog op twee kleine boekjes die op de eurotafel stonden. Ik kon mijn geluk niet op toen het twee uitgaafjes van Daniil Charms bleken te zijn, in het Duits weliswaar maar desalniettemin de moeite waard.

Ik heb altijd een zwak gehad voor Daniil Charms. Vooral door zijn tragische leven. Als absurdistisch schrijver had hij een zwaar leven onder de Stalinterreur in de jaren '30, en uiteindelijk werd hij krankzinnig verklaard en stierf in een psychiatrische inrichting in 1942. Uitgehongerd. En zonder een graf te krijgen. En uit zijn werk blijkt weliswaar een complexe geest, maar zeker geen krankzinnige. Het is wonderlijk dat iemand die onder dergelijke omstandigheden moest leven, zo'n rijk en inspirerend proza heeft nagelaten. En dat nog bij toeval: een vriend vond zijn manuscripten na zijn dood in zijn huis heeft en heeft gezorgd voor publicatie (lees daarom de fraaie uitgave van uitgeverij Atlas Ik zat op het dak).

Het is zo onrechtvaardig wat er met Charms gebeurde. Wie weet wat hij nog had kunnen bereiken als hij in betere politieke en maatschappelijke omstandigheden had kunnen leven. Het kan namelijk ook anders: een enigszins qua werk vergelijkbare auteur als Paul van Ostaijen kreeg in onze streken wél erkenning gedurende zijn leven (hoewel ook Van Ostaijen enige tijd in de gevangenis zat). Maar Charms niet. Toch begin ik al te glimlachen als ik zijn werk zie: ik hou van absurdisme. Het is een geweldige manier om zaken aan de kaak te stellen, de lezer te verrassen, op het verkeerde been te zetten en vervolgens te confronteren. En Charms kon dat als geen ander. Ik kan natuurlijk pagina's volgschrijven over Charms, maar dat hebben anderen al gedaan: lees hier een mooie tekst over Charms op DBNL, hier een fraai recensie over werk van Charms en tijdgenoten of lees hier Engelstalig werk. 

Ik was dus erg gelukkig met deze twee boekjes, waarvan er één in feite uit niet meer bestaat dan één langgerekte zin en de andere een gedicht heet maar een kort verhaal is. Het zijn hardcovers, geïllustreerd door Christiane Grauert en uitgegeven in Berlijn in 1997. Het één heet Sonett en het andere Begegnung.


Het verhaal in Begegnung luidt:
Eines Tages ging ein Mann zur Arbeit, und unterwegs begegnete er einem anderen Mann, der ein polnisches Weiß gekauft hatte und auf dem Heimweg war. Das ist eigentlich alles.

In Sonett komt deze prachtige passage voor:
Mir ist mal etwas ganz Eigenartiges passiert: ich hatte auf einmal vergessen was eher kommt - 7 oder 8. 
Waarna de hoofdpersoon met zijn buren op zoek gaat naar het antwoord op de prangende vraag of 7 voor 8 komt, of andersom...

Wat is het punt van deze teksten? Dat weet ik niet - en dat hoef ik ook niet te weten. Wellicht is er een diepe filosofische gedachte - dan kan ik er op basis van deze teksten misschien nader over nadenken. Maar de teksten zijn ook zonder die betekenis al briljant. Bovendien vind ik dat de tekeningen van Grauert er in elk geval mooi bij passen.

Na wat speurwerk ontdekte ik dat deze twee boekjes afkomstig zijn uit een set van vijf die voor 45 euro te koop zijn, of los voor een tientje. Ik was er in elk geval erg tevreden met deze vondst, die - of ze nu een euro kostten, of 45 euro - een waardevolle aanvulling zijn op mijn collectie.

Het mag zo zijn dat boekenmarkten vervuild raken door eurotafels vol rotzooi. Maar tussen de modder liggen altijd weer een paar pareltjes. En ik blijf vol ambitie om ze eruit te vissen. Wellicht vind ik zo ook nog de ontbrekende drie titels van Charms.

1 opmerking:

Perkamentus antiquarius zei

Grappig is het wel! Omdat bibliofielen (zoals ik) de één eurotafels links laten liggen doen bibliofielen (zoals jij) mooie vondsten ;-) Maar wat voor een bibliofiel je ook bent, het blijft leuk om er over te bloggen en te lezen