161 - 4,17% van de oplage

Er zijn tal van kenmerken die boeken voor mij bijzonder maken: de schrijver, de inhoud, de vormgeving, het feit dat ze gesigneerd zijn, de gever: allemaal aspecten die maken dat dat ene boek voor mij speciaal is. Een kenmerk dat ook altijd een belangrijke rol speelt is de oplage: hoe kleiner de oplage van een boek, hoe fascinerender ik het vindt. 

Als ik met mijn ogen langs de rijen boeken in mijn kasten ga, dan constateer dat in feite elk boek een verhaal heeft te vertellen en een bijzonder kenmerk vertoont dat maakt dat ik voor de bijl ging en het boek kocht. De boeken die het meest tot de verbeelding spreken vertonen een combinatie van de genoemde kenmerken: boeken van een favoriete schrijver, in een kleine oplage, in een bijzondere vormgeving zijn voor mij zeer aantrekkelijk. Een boek dat alleen een kleine oplage kent, maar verder van een irrelevante schrijver is, is daarentegen nauwelijks interessant. 

Deze keer ga ik het hebben over boeken in kleine oplages. Kleine oplages boeien mij omdat het de uniekheid van een boek onderstreept. De wetenschap dat er maar enkele of enkele tientallen van een bepaalde uitgave zijn maakt mij op één of andere manier verbonden met al die andere exemplaren: waar zijn ze, wie heeft ze en hoeveel ervan zijn al om wat voor reden dan ook verloren gegaan? De fascinatie voor kleine oplages deel ik met veel verzamelaars, uitgevers en auteurs. Vaak worden uitgaves bewust in kleine oplages gemaakt om de schaarste te benadrukken (en de prijs op te voeren). Afhankelijk van de auteur leidt dit tot astronomische waardes. Bijvoorbeeld: Fokas Holthuis heeft momenteel een fantastische catalogus van de W.F. Hermans-collectie van Arie Oexman. Twee items uit die catalogus:

• - Het kompas. Amsterdam, (Sub Signo Libelli), 1981. Ingenaaid met stofomslag. (2), 14 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt in groen en zwart door Ger Kleis in een oplage van slechts 7 genummerde en op naam gestelde exemplaren. Vraagprijs: € 4000,-
• - Suid-Afrika. [Amsterdam], (Literaire Loodgieters, 1983). Ingenaaid. (8) p. Met de hand gezet en gedrukt in een oplage van slechts 4 exemplaren (waarvan 3 nietig gemaakt). 1e druk. Vraagprijs: € 5000,-

Ik bezit niet zo heel veel boeken in heel kleine oplages. En ik bereik overigens ook niet de hierboven genoemde waardes. De boeken met de kleinste oplages die ik bezit zijn:

• Weet u..., Nescio, ingeleid door Guus Middag (De Lange Afstand, oplage 25)
• Meneer Grönloh, Willem G. van Maanen(Van der Wielen, oplage 30)
• De vraatzuchtige spreekt, Adriaan van Dis (Uitgeverij AMO, oplage 35)
• Fullesies, Nescio (De Beursbengel, oplage 50)
• Onzichtbare stranden, Adriaan van Dis en Pieter Bijwaard (Galerie Hein Elferink, oplage 50)
• De persconferentie (Eliancepers, oplage 100)
• Een zwak voor Nescio, Nol Gregoor (Sjaalmanpers, oplage 100)
• Paard onder pet, Nescio (Bucheliuspers, oplage 100)
• Straatnamen, Bordewijk (Avalon Pers, oplage 100)

In mijn speurtocht naar actuele uitgaves van mijn favoriete schrijvers, stuitte ik op twee recente uitgaves van de Bosbespers/Ravenbergpers van/over Bordewijk. Bij de Bosbespers zijn al verschillende bijzondere uitgaven van Bordewijk verschenen. Zie een eerdere bijdrage in dit weblog over Bordewijk, Bosbespers, Ravenbergpers en kleine oplages. Nu ontdekte ik niet alleen dat het verhaal Dames in een aparte uitgave is verschenen maar ook het boek Tijding van Fer. Liefhebbers van Bordewijk kennen natuurlijk zijn roman Tijding van ver, dat als autobiografisch wordt beschouwd. Tijding van Fer is daarmee een titel met een knipoog. Ook zijn de Parelduiker-uitgaves uit 2005 en 2007 bekend waarin nieuw nagelaten werk van Bordewijk is verschenen. Rody Chamuleau is een enthousiast pleitbezorger van Bordewijk en een onderzoeker van zijn werk, en hij schrijft in het voorwoord van Tijding van Fer dat er buiten die Parelduiker-uitgave nog meer bijzonder werk beschikbaar is. Hij is dan ook verantwoordelijk voor de productie van onbekend nagelaten werk in Tijding van Fer. Er was alleen één probleem: Tijding van Fer is verschenen in een oplage van 24 exemplaren en ook Dames was een nieuwjaarsgeschenk van de uitgeverij. Ik ging er dan ook vanuit dat de kans dat ik beide exemplaren in de eerste uitgave zou kunnen kopen gering tot nihil zouden zijn: wat is de kans dat er nog één van die 24 uitgaves over is, zoveel maanden na de jaarwisseling? Tot mijn stomme verbazing bleek dit mee te vallen: van de 24 exemplaren van had men er nog twee 'op de plank' liggen en er bleken ook nog een paar exemplaren van Dames beschikbaar te zijn. Voor nog geen drie tientjes was ik enkele dagen later de gelukkige bezitter van allebei. Met name Tijding van Fer voldoet aan alle eisen om het een begerenswaardig boek te maken:

• schrijver: het bevat werk van Bordewijk, één van mijn favoriete schrijvers. Aangezien ik alles van Bordewijk wil hebben, mag deze niet in mijn collectie ontbreken.
• inhoud: alles in deze uitgave is onbekend. Dat wil zeggen: het verhaal Dames (waarschijnlijk het daadwerkelijke debuut van Bordewijk) is nu dus ook apart verschenen, maar verder vindt de liefhebber hier een bijdrage van Johann Bordewijk (broer van) over zijn jeugdjaren (en dus ook die van Ferdinand), enkele brieven en ingezonden stukken in kranten en tijdschriften en ander werk. Maar er zit niets tussen dat ik al kende of elders gelezen had.
• vormgeving: zoals alle uitgaven van de Bosbespers is ook deze weer netjes verzorgd. Gewoon een prachtboekje, eigenlijk.
• oplage: de oplage is zoals gezegd 24 exemplaren, ik heb nummer 15. Daarmee is Tijding van Fer in één klap het boek met de kleinste oplage in mijn bibliotheek. Het betekent ook dat ik 4,17% van de totale oplage in mijn bezit heb.

Wie net als ik geïnteresseerd in de nog beschikbare 4,17% van de oplage kan zich melden bij de Bosbespers/Ravenbergpers. Mocht deze al weg zijn, vergeet dan niet in elk geval Dames te kopen en de eerdere Bordewijk-uitgave Vrouwenhaar. Ondertussen ben ik heel benieuwd naar de bezitters van de andere 95,83% van alle exemplaren van Tijding van Fer