159 - Medeverzamelaars

Als verzamelaar van boeken voel je je meestal alleen en onbegrepen in je directe omgeving. Over het algemeen ben je de enige die meer dan vijf kasten vol boeken hebt en de enige die opgetogen wordt van de geur van papier, de enige die witte handschoentjes heeft en de enige die bereid is de prijs van een diner in een meersterrenrestaurant neer te leggen voor iets wat in feite niet meer is dan een handvol blaadjes aan elkaar geniet in een kartonnen omslagje. Maar het feit dat er niet meer dan 25 van zijn gemaakt en dat dit een cruciaal onderdeel is van je verzameling, maakt de prijs meer dan waard. 

De enige momenten dat je merkt dat je niet alleen bent als verzamelaar, is nadat een van je favoriete antiquariaten een nieuwe catalogus heeft uitgebracht. Of wanneer je denkt een mooie slag te slaan op Marktplaats. Dan ineens ben je met velen, terwijl juist dan de behoefte om helemaal alleen te zijn zo intens is. Dan maken zich allerlei emoties in je los waarvan je niet wist dat je het in je had en krijgt ingebonden papier een betekenis die het niet eerder had. Dat wordt ook niet door iedereen gewaardeerd trouwens: "Al voelt hij zich soms enigszins ongemakkelijk bij de hebberigheid die verzamelaars ten toon spreiden. Mannen die beginnen te hyperventileren als ze een lang gezocht boek zien liggen. Dat je in ademnood komt bij een vrouw of bij een kunstwerk kan ik nog begrijpen." Aldus deze bijdrage. 

In de periode tussen dat soort momenten vind ik het boeiend om over medeverzamelaars te lezen. Waarom verzamelen ze, hoe doen ze dat en wat zijn hun belevenissen. Boeken van Basbanes, Büch en Goldstone roepen bijvoorbeeld veel herkenning op. Onlangs kocht ik A pound of paper: confessions of a book addict van John Baxter. Ik had er hoge verwachtingen over, maar eerlijk gezegd viel het me enigszins tegen (meer enthousiasme: hier). Hoewel er fascinerende passages tussen zitten (over het verwerven van zijn unieke Graham Greene verzameling en over de verkoop ervan toen hij het eenmaal compleet had, over zijn gewoonte in elke nieuwe woonplaats lokale schrijvers te verzamelen) ging het toch vooral veel over hemzelf: zijn jeugd in Australië, zijn voortdurende verhuizingen en werkzaamheden als filmcriticus, kortom: geen dingen die ik wil weten. Ik heb één uitspraak van Baxter echter goed onthouden: Nobody knows everything. Hoe goed een antiquariaat ook is en hoezeer de eigenaars er in slagen om de beste boeken voor de hoogste prijzen te verkopen, onvermijdelijk zullen ze een deel van de markt niet kennen en als zich daar jouw verzamelgebied bevindt kan je in de meest gerenommeerde antiquariaten de mooiste verrassingen vinden. Die heb ik in mijn oren geknoopt. 

Maar naast boeken, is er ook online nog wel het een en ander te vinden aan egodocumenten van verzamelaars. Een mooi artikel staat hier: Luc Sante verbaast zich over zijn eigen verzameldrift, heeft gedachten over het waarom van verzamelen en de keuze van boeken en doet dat in mooie en soms bijna tedere zinnen: "My showing-off is of a pretty low-key if not completely abstruse sort, though. (...) It's rather a closed circle; I impress myself. (..) I had to consider which impulse was the stronger: the wish to let the world admire my complete collection of the works of Raymond Roussel, or the wish not to appear a bore." Of deze "It is a bit like the stories of cannibals eating their adversaries' brains in order to acquire their strengths and skills, only with books no one gets hurt." Met enige tegenzin concludeert hij uiteindelijk: ik ben een verzamelaar... Tot slot nog een bijdrage van Ecco Staller: De verzamelaar. Bij hem veel mistroostigheid over de teloorgang van de literatuur, hoewel hij mooie dingen schrijft over Nescio. Maar zijn toch met schatten langs antiquariaten die er veel te weinig voor bieden is herkenbaar, ik heb het zelf meegemaakt. Na het lezen van de wijze waarop andere verzamelaars leven, denken en handelen voel ik mij gesterkt. Ik ben niet alleen. Ik ben niet gek. Ik ben gewoon een verzamelaar van boeken, een ogenschijnlijk wat saaie maar eigenlijk zeer onderhoudende afwijking.