138 - Leeftocht langs natte boeken

Enkele dagen geleden verscheen het nieuwe boek van Adriaan van Dis: Leeftocht. Ik wist al een tijdje dat het zou komen, want dat had ik gehoord tijdens een signeersessie ter gelegenheid van de verschijning van De Wandelaar, waar ik eerder over schreef. Sowieso was het goed nieuws, want ook afleveringen van Hier is.... worden herhaald. Niet dat ik de zender Cultura kan ontvangen, maar leuk nieuws is het wel.

Het leuke aan Leeftocht is dat het - zoals beloofd - een overzicht van veertig jaar schrijverschap biedt, maar ook dat de bijdragen thematisch zijn geordend. Daardoor krijg je een goed beeld van wat over thema's als - bijvoorbeeld - "oorlog", "Afrika" of "boos" is geschreven.

Bij "boos" vond ik een mooie tekst uit 1984, Boeken te water (eerder verschenen in NRC Handelsblad). Daarin beschrijft Van Dis zijn ontzetting na het bestormen van de bibliotheek van de Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging (NZAV, zie afbeelding) door actievoerders. Ondanks de foute positie van deze club inzake de apartheid, geeft het volgens Van Dis "geen pas bibliotheken te bestormen". De actievoerders "zagen in de bibliotheek het papiergeworden kwaad: 'Het materiaal van de vereniging ligt nu waar het hoort: in de goot en in de gracht." Achteraf zei een actievoerder "Ik heb met pijn in het hart prachtige boeken het water in geflikkerd.". En wat lag daar dan tussen? Nou, bijvoorbeeld "zeventiende en achttiende-eeuwse reisbeschrijvingen en de uitzonderlijke verzameling eerste gedrukte Afrikaanstalige teksten".

Een jammerlijke onderneming die het einde van de apartheid niet heeft bespoedigd maar wel een collectie boeken heeft vernietigd "die voornamelijk werd gebruikt door onderzoekers en studenten die het land kritisch bezien".

Ik was benieuwd of er 23 jaar na dato nog iets van deze gebeurtenis was terug te vinden. De NZAV bestaat nog steeds en de bibliotheek ook, hier is meer informatie. Op de site staat niets over de bestorming uit 1984. De bibliotheek, die na de bestorming niet meer openbaar was, is inmiddels weer vrij toegankelijk. Ik vond hier (in een tragische opsomming van libraries and archives destroyed) een vermelding van het incident (scrollen naar 1984) en tot mijn verrassing wordt Boudewijn Büch als bron gebruikt, hij heeft er kennelijk in Folia van 21-28 januari 1984, p. 5 over geschreven. Hier nog een vermelding (pagina 17 onderaan). Het stukje van Büch kan ik niet meer terugvinden. Op deze pagina, die volledig lijkt te zijn, staat niets van Büch in Folia van 1984 vermeld.

De bestorming van de bibliotheek van de NZAV is een voorbeeld van een lange reeks aan zinloze boekvernietigingen. Het schijnt maar niet door te dringen dat dergelijke bibliolythie doelloos en zinloos is. Het is goed dat Van Dis daar weer eens de aandacht op vestigt.

Over de andere 62 bijdragen in Leeftocht zal ik een andere keer verder schrijven.

sneuper

Dank aan boekenliefhebber voor de tip in het commentaar: actuele bibliolythie in het door Van Dis zo geliefde Parijs en een onderstreping van zijn zorg voor de gang van zaken in de voorsteden. Parijse bibliotheek gaat in vlammen op, meldt de papieren man.