276 - Het menselijk tekort bij een teveel aan papier

Ik ben al een tijdje een fan van Jan van Herreweghe. Ik heb hem nog nooit persoonlijk ontmoet, maar ik krijg steeds meer het gevoel dat ik hem al goed ken. Dat heeft alles te maken met de wijze waarop deze Vlaamse bibliofiel schrijft over zijn eigen leven als bibliofiel en de observaties die hij doet over boeken, bibliotheken, lezen en bibliofilie in het algemeen.

Op zijn eigen site geeft Jan een aantal biografische gegevens: "Jan Van Herreweghe werd geboren op 28 april 1958 in Matadi (Belgisch Kongo, thans Democratische Republiek Congo). Nadat zijn ouders in 1960 definitief naar België terugkeerden, bracht hij vanaf 1963 zijn jeugd en jongelingsjaren door in Melle, een gemeente van ongeveer tienduizend inwoners ten oosten van Gent. (...) Na een herexamen Nederlands op zeventienjarige leeftijd en de verplichting om in die zomervakantie vijf boeken te lezen en uitvoerig te bespreken, sloeg de vonk voor de literatuur over. (...) Na zijn humaniora koos hij voor een opleiding tot boekhouder omdat hij, omwille van zijn leeswoede (120 à 150 boeken per jaar), een universitaire studie niet zag zitten. (...) Na één jaar boekhouden wist hij al dat hij dat beroep nooit zou uitoefenen. Toevallig las hij in de krant een bericht dat er in Gent een cursus voor bliotheekmedewerker in een openbare bibliotheek zou worden georganiseerd. Dat sprak hem erg aan." Uiteindelijk werd hij bibliothecaris in Harelbeke. Feitelijke informatie die ons helpen om een eerste beeld te vormen. Maar uiteindelijk drukt de schrijver zich uit in zijn boeken en het oeuvre van Jan begint zo langzamerhand een imposant karakter te krijgen. En dat maakt dat ik het gevoel krijgt Jan steeds beter te kennen.

Een paar jaar geleden schreef ik al over Jan toen ik een aantal boeken van hem had gekocht bij De Slegte in Antwerpen. Niet alleen leidde deze aankoop tot een mailconversatie tussen twee bibliofielen, maar Jan was zo vriendelijk om een aantal van zijn boeken naar mij op te sturen. Bijvoorbeeld een gesigneerd en genummerd exemplaar van Het syndroom van Spitzweg, in een foedraal. Dit bood mij de gelegenheid om het reguliere exemplaar dat ik al had door te schuiven naar Perkamentus. Maar het meest bijzondere vond ik dat hij een houten uitgave had gemaakt van zijn boek Manieren van ordenen. Een boekobject, in de vorm van een boek met de titel erop. Een bibliofiele uitgave die niet bedoeld is om te lezen omdat er niks te lezen valt. Ik was erg onder de indruk van dit object. Allereerst omdat het even duurde voordat ik erachter kwam dat dit geen boek was, maar vooral omdat ik het in alle eenvoud erg mooi gemaakt vond. Uiteindelijk is het concept 'manieren van ordenen' een kernprobleem van elke verzamelaar: waar laat ik mijn boeken en hoe orden ik mijn bibliotheek. Dit boekobject maakt die opgave nog moeilijker; uiteindelijk heb ik ervoor gekozen het tussen mijn andere Van Herreweghes te zetten. In LibraryThing was het toevallig mijn 2500e titel die ik invoerde. Dat vond ik wel mooie symboliek: mijn 2500e boek was eigenlijk geen boek. Inmiddels staat de teller op iets boven de 3000. Dat heb ik bij nader inzien best wel snel gedaan...

Alleen al om dit contact en de gulheid van Jan ben ik fan van zijn werk. Maar uiteindelijk gaat het om de inhoud en zijn boeken zijn een feest om te lezen. In feite zijn de boeken van Jan een blog op papier. Hij schrijft over zijn observaties over boeken en lezers, hij haalt boeken aan, verwijst naar schrijvers, uitgevers en lezers en geeft zo elke keer een kijkje in de wereld van de bibliofiel. Dat is wat ik ook doe op dit blog, maar het verschil is dat mjn blog niet is afgedrukt. Wat mij ook aanspreekt in Jan is dat hij schrijft met aanstekelijk enthousiasme en plezier. Zijn liefde voor boeken is groot en dat steekt hij niet onder stoelen of banken. Elk jaar verschijnt er een nieuwe uitgave in de cyclus "Het menselijk tekort bij een teveel aan papier". De titels zijn authentiek: Zot van boeken, Buiten zinnen van leeswoede en Als de tafel wankelt, komt het een boek het meest van pas zijn een paar voorbeelden. Ik kan niet anders dan zijn boeken lezen met een glimlach: wie word er nu niet blij van zoveel enthousiasme? Ik kan alleen maar hopen dat de lezers van mijn blog ook zo'n glimlach zullen hebben als ze een van mijn stukjes uit hebben.

Afgelopen week bedacht ik mij dat ik mijn voorraad Van Herreweghe nodig weer aan moest vullen. Prompt ontdekte ik dat een aantal titels in de ramsj lagen bij De Slegte in Antwerpen. Het gelukkige toeval wilde dat ik toch in Brussel moest zijn, waardoor een tussenstop in Antwerpen mogelijk werd. Zo werd ik de tevreden bezitter van drie nieuwe titels. Maar ik vond het wel bijzonder dat de boeken van Jan verramsjt werden. Het heeft iets tragisch, maar ook iets moois: de schrijver van veel boeken over onder meer het antiquarische boek ligt zelf bij De Slegte. Is dat nu een compliment of juist niet? Ik weet wel dat als mijn eigen schrijfselen ooit bij De Slegte zouden liggen, ik daar zeker trots op zou zijn, zelfs als dat zou betekenen dat mijn uitgever mij gedumpt had. Ik kan alleen maar hopen dat Jan er ook zo over denkt, want ik wens hem veel opgewektheid toe in het voltooien van zijn cyclus, waarvan ik de ontbrekende delen snel hoop te bezitten.