62 - Signeren is dicteren

In de Volkskrant van vrijdag 2 juli stond een interessant stukje van Arjan Peters. Hij beschreef daarin een signeersessie van A.F.Th., in het bijzonder hoe deze weigerde een bepaalde tekst op te schrijven in een te signeren boek. Peters was het volstrekt eens met die handelswijze, want "wat geschreven is, kan worden bewaard - op het gevaar af dat een biograaf zijn interpretaties óók zal loslaten op tekstjes die zijn ontstaan onder druk, of op een moment dat de muze in een diepe dommel bleef."

Ik heb zelf redelijk wat gesigneerde boeken staan, maar ik ben zelf niet iemand die per se naar signeersessies gaat. Het is dat ik er soms tegenaan loop, dan ga ik een handtekening niet uit de weg natuurlijk. Maar ik ga niet speciaal naar sessies toe.

Ondanks dat ik geen ervaringsdeskundige ben op het gebied van signeren, ben ik het toch niet eens met Arjan Peters. Er zijn grenzen natuurlijk, maar waarom zou een schrijver alleen datgene moeten opschrijven waar hij met hart en ziel achterstaat?

Ik herinner me een signeersessie waar ik tegenaan liep: Gedichtendag 2002, in Amsterdam. Bij Scheltema signeerde Hugo Claus het speciaal ter gelegenheid van gedichtendag verschenen bundeltje "De groeten".

Ik was in de buurt, liep naar binnen en kocht een paar bundeltjes. En toen was het een kwestie van geduld: in de rij staan. Eenmaal bij Claus aangekomen - hij zag er overigens erg moe en breekbaar uit - vroeg ik hem één van de bundeltjes te signeren met: "voor [X], de allerliefste". De begeleider van Claus vond het maar niks: "dat kan meneer Claus niet doen, want hoe weet hij nou of [X] de allerliefste is?" Dat wist Claus natuurlijk niet, maar dat had ik hem zojuist verteld, dus die discussie was wat mij betreft uit de wereld. Maar ik snapte heel goed wat de begeleider bedoelde, het was net als bij de signeersessie van A.F.Th. Gelukkig bleef Claus onverstoorbaar, en hij signeerde zoals gevraagd. En wat maakt het ook uit: er is toch niemand die werkelijk zal denken dat Claus van mening is dat wat hij signeert, ook altijd zijn opvatting is? Waar het om gaat is dat iemand laat zien de schrijver te waarderen en het belangrijk te vinden dat hij iets achterlaat op zijn werk. Daar een punt van maken levert meer gedoe op dan gewoon opschrijven wat iemand vraagt, lijkt mij.

Hugo Claus signeert in Rotterdam. Foto afkomstig
van rotterdampoetrylakes3.blogspot.com

Mij viel tijdens die signeersessie iets anders op, wat ik eigenlijk erger vond. Voor mij was een man aan de beurt die met een grote tas vol boeken van Claus aankwam. Kennelijk een bekende van de schrijver, want het was Hugo voor en Hugo na: "Weet je nog Hugo, toen...", "Vind je ook niet Hugo, dat...". En ondertussen het ene boek na het andere op tafel leggen, met verzoek - nee, de eis! - om een handtekening. Over het algemeen waren het bijzondere uitgaven - roofdrukken, werk in kleine oplages, etc. - waar de handtekening van Claus waarschijnlijk waardeverhogend bedoeld was. De heer in kwestie was er bijzonder dwingend over: Hugo moest alles signeren. Bijzonder asociaal naar de schrijver toe vond ik, een respectloze bejegening. Maar ook bijzonder asociaal naar de andere wachtenden toe. Ik heb zeker tien minuten achter de man gestaan voordat zijn sporttas met boeken leeg was en alles door Claus beschreven.

Als je het mij vraagt zou Claus liever kiezen voor de opmerking dat [X] de allerliefste is, dan dat hij gebruikt wordt door iemand die hem ziet als investering en niet als kunstenaar.