178 - Op boekenjacht in Parijs (deel 1)

Gelukkig zaten we niet al te ver van Parijs en wie aan Parijs denkt, denkt maar aan één ding: de boekwinkel Shakespeare and Company aan de Rue de la Buchette, tegenover de Notre Dame. Ik moest naar Parijs, ik moest naar Shakespeare and Company en bovenal moest ik in het bezit komen van Jeremy Mercer's boek over Shakespeare and Company: Books, baguettes & bedbugs. Maar waarom moest ik dat allemaal? Laat ik bij het begin beginnen...

Shakespeare and Company is een legendarische en nogal vreemde boekwinkel. De oprichter, George Whitman, startte de huidige winkel na de Tweede Wereldoorlog (in 1951), maar de eerste Shakespeare and Company, opgericht door Sylvia Beach in 1919, was ook al legendarisch. De eerste winkel was een toevluchtsoord van schrijvers als Hemingway, Ezra Pound, Scott Fitzgerald en James Joyce. Het was Beach die als eerste Ulysses publiceerde. De legende wil dat S&C in 1941 moest sluiten omdat Beach weigerde een boek aan de Duitsers te verkopen. Hoewel dat op zich een goed besluit was, kostte het Beach wel de boekwinkel. 

In 1951 liet Whitman S&C herleven en met toestemming van Beach hergebruikte hij de originele naam. Whitman heeft een idealistische inslag en wil zijn boekwinkel vooral inzetten voor een betere wereld en een betere mensheid. Net als de oorspronkelijke winkel is ook de huidige winkel een toevluchtsoord voor - meest jonge - schrijvers. Maar in de beginjaren verbleven ook schrijvers als Allan Ginsberg en William Burroughs in S&C. Maar los van hen is de winkel is de min of meer permanente verblijfplaats van meerdere schrijvers, die als tegenprestatie een handje meehelpen in de winkel. S&C is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een universum op zichzelf, met bijzondere bewoners en een bijzondere manier van werken. Whitman schat dat in de loop van de jaren tienduizenden in zijn winkel hebben geslapen. Sommigen een dag, sommigen een week, sommigen ruim vijf jaar... En allemaal hebben ze hun biografie achtergelaten - dat is de enige eis die Whitman stelt. Tezamen vormt dit een gigantisch archief en een fascinerend tijdsbeeld van de laatste halve eeuw. Want iedereen die een biografie schrijft wil daarin natuurlijk laten zien dat hij of zij een schrijver is, en bovendien gaat het vaak om mensen die om een of andere reden op de vlucht zijn, de weg kwijt zijn, worstelen met de vragen des levens, etc. Alleen het publiceren van al deze biografieën zou iets heel bijzonders opleveren. Maar daarnaast wil S&C het middelpunt van de literaire cultuur in Quartier Latin zijn, met als gevolg een onafgebroken rij bijeenkomsten met en over auteurs, literaire festivals en allerlei andere activiteiten. Ook dat is allemaal bewaard en ook dat geeft een fraaie inkijk in de literaire wereld van de laatste halve eeuw. Op de site van Shakespeare and Company zijn (aanklikbare) voorbeelden van het archief te zien. En o ja, soms worden er ook nog boeken verkocht...

Doordat S&C in elke toeristische gids van Parijs staat is het er structureel druk. Toch heeft de winkel al die jaren haar bijzondere karakter weten te behouden. Hoe de wereld van S&C eruitziet is recent beschreven door Jeremy Mercer, een Canadese schrijver die enkele maanden in S&C woonde, een vertrouweling van Whitman werd en een fraai portret heeft geschreven over de wereld van deze boekwinkel. Deze zomer is het boek ook in het Nederlands verschenen, onder de titel Een bed tussen de boeken. De recensie van Ariejan Korteweg in de Volkskrant van 30 juli (gepubliceerd één dag voor ik in de winkel was, maar dat wist ik toen nog niet...) geeft een goede beschrijving van het boek en van de winkel. In het boek van Mercer gaat het onder meer over de opvolging van de winkel - Whitman is inmiddels de 90 gepasseerd. Uiteindelijk zet zijn dochter de winkel voort, maar naast deze strijd om het voortbestaan geeft Merder een inkijkje in de geschiedenis van de winkel, de ideeën van Whitman en natuurlijk portretten van een aantal illustere bewoners van S&C. 

 Kortom, gewapend met deze kennis ging ik naar Parijs. Maar omdat deze post te lang wordt als ik het hele verhaal vertel, en om iedereen de gelegenheid te geven de hyperlinks te volgen, vervolg ik mijn relaas over de jacht op Mercer's boek en het bezoek aan S&C (met een onverwacht einde!) in mijn volgende bijdrage.