226 - Bibliofielen onder elkaar

Ik was laatst op bezoek bij mijn oude oom, de boekenverzamelaar. Hoewel hij al boven de 70 is en zijn gezondheid steeds slechter wordt, blijft hij gefascineerd door boeken en het verzamelen van boeken over zijn favoriete onderwerpen.

Niet mijn oom, maar zo had het er
naar mijn idee uit kunnen zien...

Elke keer als ik er ben geniet ik van de verhalen over hoe hij zijn hele leven bezig is geweest zijn boeken te verzamelen. Hoe hij decennia geleden uit de lokale kranten de aankondigingen van rommelmarkten en bazaars knipte die in de stad werden gehouden en vervolgens met zijn brommertje al de adresjes afging. En hij heeft dezelfde ervaring als wij allemaal: op de meest onverwachte plekken worden de mooiste vondsten gedaan. Maar ook de verhalen over zijn wekelijkse bezoeken aan De Slegte, en hoe de inkoper daar boeken apart hield die voor hem interessant waren. Ook die klantgerichtheid van De Slegte kennen wij allemaal: hoe geweldig is het als een antiquariaat rekening houdt met klanten met specifieke interesses zodat er een extra paar ogen is dat de stroom van boeken in de gaten houdt.

Hoewel hij wat kortademig is lijkt het elke keer alsof hij dringend al zijn verhalen nog moet vertellen, voordat het te laat is. In no-time is hij dan buiten adem en dan kan ik tenminste ook eens iets vertellen. En hoewel er soms jaren tussen onze bibliofiele belevenissen zitten, blijken onze ervaringen bijna identiek te zien. Of het nu de 21e eeuw is of halverwege de 20e: boekenverzamelaars veranderen nooit.

Het mooie van mijn oom vind ik dat het hem ook echt om de inhoud van de boeken gaat: hij leest ze allemaal en het maakt hem eigenlijk niet uit welke druk hij van een boek heeft of wat de staat is: als hij er maar een exemplaar van heeft. En dus zijn er een heleboel mooie verhalen over de inhoud van al die boeken, waarom ze zo bijzonder zijn en welke verrijking ze voor hem zijn. Zelfs als de omslag gescheurd en vlekkerig is, er pagina's ontbreken en het geheel niet om aan te zien is. Als het relevant is voor zijn verzamelgebied, koopt hij het.

Het bijzondere vind ik ook dat ondanks zijn leeftijd en ondanks de leeftijd van zijn verzameling, hij nog precies weet wat hij wel en niet heeft. Hij vroeg mij of ik op internet wilde zoeken of er boeken van een bepaalde serie uit de jaren '30 te koop waren. Ik had een stapel printjes bij me van boekwinkeltjes.nl, antiqbook.nl en marktplaats.nl met de resultaten van mijn zoektocht. En toen we de lijst langs liepen wist hij precies te zeggen welke hij had, en welke niet. Of van welke hij meer exemplaren had. En dat van een serie die uit tientallen exemplaren bestaat in een verzamelng met duizenden boeken! Ik zou willen dat ik zo'n goed geheugen had: ik ben altijd blij dat ik alles in LibraryThing heb staan, regelmatig kom ik er in een antiquariaat vlak bij de kassa achter dat ik een bepaald boek toch al heb. Maar dat zal mijn oom dus niet snel gebeuren.

Zoals altijd is er ook een bepaalde competitie tussen verzamelaars. Ik moest natuurlijk mijn redelijk recent gekochte uitgave uit 1522 laten zien. Toen ik het hem gaf moest hij lachen, schuifelde naar een kast en haalde vervolgens een prachtige antieke Franse uitgave van Ovidius tevoorschijn. Met veel genoegen zaten we elkaars oudheden te bewonderen. En stiekem vond ik het toch leuk dat mijn uitgave net iets ouder was dan van hem. Maar hij beloofde mij vervolgens dat hij zijn Ovidius apart zou houden voor mij voor als hij er niet meer was.

Nog steeds verzamelt hij boeken alsof hij nog jaren te gaan heeft. Hij kijkt nog steeds door veilingcatalogi om te zien of er aanvullingen op zijn verzameling zijn. Maar tegelijkertijd ruimt hij ook veel boeken op, zodat hij echt overhoudt wat belangrijk is. Ik vind het mooi om te zien dat iemand zijn collectie zo serieus neemt. Ooit zal duidelijk worden welke pareltjes er tussen zitten. Maar ook nu is er al af en toe een verrassing. In de lijst met serie boeken die ik had geprint van antiqbook.nl stond er eentje als 'bijzonder zeldzaam' aangemerkt en de prijs was zo ongeveer het tienvoudige van andere delen van de serie. Dit verbaasde mijn oom, want hij had van die bewuste uitgave twee exemplaren in bezit. Beide gekocht tijdens een van zijn vele tochten langs rommelmarkten en bazaars, ergens in een uithoek van de stad. Hij had nooit gedacht dat hij iets bijzonders had gevonden. En ook dat is een ervaring die wij allemaal hebben: de mooiste schatten liggen zomaar op onverwachte plekken op ons te wachten.

Ik kijk uit naar een volgend bezoek. Lekker ongecompliceerd praten over boeken is toch het leukste dat er is. En ik weet nu in elk geval dat bibliofilie ook genetisch is bepaald: het heerst bij ons in de familie. Wat er met zijn boeken gebeurt als hij overlijdt weet ik niet. Maar ik hoop dat zijn jaren van inspanning en zorgvuldige zoektochten niet vergeefs zijn geweest en dat zijn verzameling intact blijft voor een liefhebber.

Naschrift: mijn oom is inmiddels overleden. Lees het bericht hier.