07 maart, 2017

274 - Van prop naar bibliotheek

Onlangs viel mijn oog op een leuk kaveltje bij Catawiki: een handschrift van Adriaan van Dis, of meer precies een handgeschreven tekst van een lezing van hem uit 1988. Of nog meer precies: twee pagina's van die lezing.

Maar compleet of niet, als verzamelaar van werk van Adriaan van Dis vond ik dat dit niet in mijn collectie mocht ontbreken. De beschrijving bij het kavel klonk al goed:



Toespraak bij de presentatie van de dichtbundel Vanitas van Peter Coret
Adriaan van DIS - Toespraak bij de presentatie van de dichtbundel Vanitas van Peter Coret (op 12 november 1988). Oorspronkelijk kladhandschrift met doorhalingen en correcties - 29,4 x 20,9 cm. - Twee bladen (blad 3 en 4; de rest is door de auteur vernietigd). Verfrommeld geweest (door Van Dis tijdens de lezing, de proppen gooide hij op de grond; de hierbij aangeboden bladen zijn de enige twee die bewaard zijn gebleven, de rest is diezelfde dag nog door Van Dis vernietigd). Niet gesigneerd of gedateerd [november 1988]. Citaat: 'Ik zou mij kunnen verschuilen achter de mannenbroeders, een woord dat de dichter toch moet aanspreken, achter de geest van ingenieur Van Dis, en ik zou zeggen: dit is een onchristelijke bundel. Zachte krachten, alors, maar 'zachte geslachten', die 'opbloeien als een purperen roos' (...)'Bijgevoegd: Peter Coret - Vanitas - Amsterdam, De Woelrat, 1988 - Garenloos - 56 p. - 1e druk. Daarbij: kort, gesigneerd briefje van de uitgevers, Lex Spaans en Michel Vassalucci, aan acteur Henk van Ulsen om hem te bedanken voor diens medewerking bij de presentatie van de bundel. Voorts: fotokopie van een krantenverslag van de presentatie van Vanitas, waaraan Adriaan van Dis en Henk van Ulsen hun medewerking verleenden. Met enkele aardige woorden in handschrift van de dichter.

Ik heb in mijn verzameling al enkele handschriften van Van Dis. Ooit hadden wij een gesprekje tijdens een signeersessie en toen bekende ik dat het gedicht Een nieuwe politiek (uitgegeven door de Volkskrant in 1998 in een oplage van 500) niet had en nergens kon vinden. Spontaan bood hij aan het mij te sturen, en dat deed hij vervolgens. Ik stuurde hem als bedankje een boekje van mijn hand en dat leverde weer een heel aardige kaart uit Parijs (lees het uitgebreide relaas hier).

Maar dit zijn allemaal persoonlijke berichtjes. Iets anders is een daadwerkelijk door de auteur geproduceerde (en kennelijk nooit gepubliceerde) tekst, zoals hier aangeboden. Die hoort natuurlijk in mijn bibliotheek thuis. Zoals bij alle veilingen was vervolgens de vraag: wat ben ik maximaal bereid hier aan uit te geven? Uiteindelijk kon ik het kavel voor 25 euro kopen en dat was ruim beneden mijn maximumbod. Daarvoor kreeg ik dus niet alleen de geschreven tekst, maar ook een mooi dichtbundeltje van de inmiddels overleden Peter Coret (pseudoniem van Cees van der Pluijm). Uitgeverij de Woelrat was de uitgeverij van de intussen ook al overleden Michel Vassallucci, later oprichter van uitgeverij Arena en na zijn dood geëerd met de naam van uitgeverij Vassallucci. Van die laatste uitgeverij heb ik onder andere een hele serie - intussen gesigneerde - boeken van Meir Shalev in de kast staan.

Ik kon mijn kavel ophalen bij Fokas Holthuis in Den Haag. Daar werd ik allerhartelijkst ontvangen, temidden van de ruime voorraad boeken die ik alleen kende van de prachtige nieuwsbrieven die Fokas Holthuis en Paul Snijders wekelijks rondsturen. Het is altijd weer geweldig om met boekenliefhebbers te praten. We delen een passie en kunnen genieten van al het moois wat de boekdrukkunst ons heeft gebracht. Fokas en Paul waren er en ook Nick ter Wal was aan het werk in het antiquariaat. Het vleide mij dat zij mijn blog kenden. Ze wisten dat ik intussen een incunabel op de kop had getikt en een eerste druk van Nescio's debuut. Paul Snijders drukte mij een overzicht van de incunabelen die hij te koop in handen, om thuis bij te watertanden. Ik vond het bijzonder dat er een dergelijk ontvangstcomité was voor een aankoop die bruto 25 euro was (de veilingkosten moeten er immers nog af). Maar het gaat niet om duur of goedkoop, het gaat erom dat een uitgave op de juiste plek in iemands bibliotheek is gekomen. Later zag ik trouwens dat dit kavel eerder in een nieuwsbrief had gestaan voor €75.

Fokas wist nog iets meer over de herkomst van dit handschrift te vertellen. Hij was zelf bij deze boekpresentatie aanwezig. Van Dis las de toespraak voor en gooide vervolgens de proppen op de grond. Twee van de vellen werden diezelfde dag verbrand, maar deze twee zijn behouden gebleven. Het oprapen van de proppen mocht natuurlijk niet, maar het gebeurde toch. Om de tijd te schetsen: het was in de periode dat van de toen 42-jarige Van Dis het boek Zilver verscheen, 5 jaar na zijn debuut Nathan Sid maar nog ruim voor het verschijnen van Indische duinen. Maar al met al toch al weer bijna 29 jaar geleden. En al die 29 jaar lagen deze twee velletjes ergens opgeslagen voordat ze naast alle andere Van Dis-publicaties in mijn kast terecht kwamen. Totdat ze eindelijk thuis kwamen. In de bundel van Coret staat trouwens de mooie dichtregel "op dood rijmt vaak alleen maar dood". Te zien is dat Van Dis op een apart velletje de oogst uit een rijmwoordenboek heeft opgeschreven: alle woorden die ook rijmen op dood. Rood, malloot, floot, halfdood, kroot... Ik denk dat Peter Coret dolblij is geweest met deze aanvulling op zijn verzuchting in deze dichtbundel.

Hoe dan ook, behalve het ontvangstcomité en het uitwisselen van de boekenliefde was het ook in andere opzichten een gul bezoek: ik werd volgestopt met een paar mooie catalogi en andere informatie van het antiquariaat en ik was daar een beetje verbouwereerd over. Ik dacht te komen voor twee velletjes papier en een dichtbundeltje en ik wandelde met een forse stapel drukwerk naar buiten. Eén van de leukste dingen die ik kreeg was het boek Lagere aap. Het leven van Kees Lekkerkerker, geschreven door Menno Voskuil in opdracht van antiquariaat Fokas Holthuis (en nog steeds daar te koop) ter gelegenheid van de overdracht van het Slauerhoff-archief van Lekkerkerker aan het Nederlands Letterkundig Museum. Het boek is een prachtige levensbeschrijving van Lekkerkerker, die zijn leven doorbracht in de literatuur, voortdurend bezig was met initiatieven om in de literatuur zijn brood te verdienen en in het bijzonder om uiterst precies al het werk van Slauerhoff te bezorgen. Ondanks dat hij bekendheid heeft gekregen met zijn werk voor Slauerhoff en ondanks dat hij talloze auteurs en uitgevers persoonlijk kende, heeft hij zijn leven lang moeite gehad om ruim zijn brood te verdienen. Maar ik heb dit eerbetoon aan hem met veel genoegen gelezen en ik ontdekte pas thuis dat dit boek prima past bij de fraaie Slauerhoff-catalogus van Fokas Holthuis die ik ook in mijn handen gedrukt had gekregen.

En zo was ik die middag een paar mooie aanvullingen op mijn bibliotheek en een goede herinnering rijker. En dat is waar bibliofielen het voor doen.