26 januari, 2007

116 - Van dode schrijvers niets dan goeds

In deze tijd, waar de canons over ons heenrollen, is door het Letterkundig Museum een hele fraaie opgesteld: de top 100 van grootste Nederlandse en Vlaamse dode schrijvers aller tijden. De naam van de canon is Pantheon. Een mooi lijstje bekende namen, waarbij de 'gelukkigen' op geboortedatum worden genoemd, waardoor het geen top 100 in de zin van een hitparade is geworden. De discussie over de vraag of Elsschot een groter schrijver was dan Boon hoeft niet gevoerd te worden. Ze staan in elk geval beide in de top 100.
Pieter Langendijk
Een snelle control-F stelt mij gerust dat Nescio en Bordewijk gewoon opgenomen zijn in de canon. Dat Multatuli erin staat is evident en ook Hermans, Bomans, Heijermans en Emants verdienen een plaatsje. Vestdijk, Langendijk en Bilderdijk mochten niet ontbreken. Maar ook Couperus en Revius, Marsman en Blaman, van den Vondel en van Schendel: ze zijn er allemaal bij. Evenals Jan van der Noot, Hugo de Groot en H.C. Poot. En natuurlijk Huygens, Tollens en Paaltjens. Voor wie het niet opviel: let vooral op de alliteraties bij deze opsomming. Het lijkt wel poëzie! 5% Van de lijst heet trouwens Jacob: Van Maerlant, Cats, Revius, van Lennep en Israël de Haan zijn opgenomen. En 4% heet Willem: die Madoc maakte, Bilderdijk, Kloos en Elsschot vinden we terug. Voeg daar de 3% Karel bij (van Mander, van de Woestijne en van het Reve) en het is duidelijk dat wie later in de canon opgenomen wil worden het meeste kans maakt als hij Willem Karel Jacob Dijkmans heet. De enige die daar qua naam een beetje bij in de buurt komt is Joseph Willibrordus Adrianus Dijkmans die in 1990 het proefschrift Aspects of geomorphology and thermoluminescence dating of cold-climate eolian sands schreef. Maar die zie ik nog niet zo snel in deze canon eindigen. Voor vrouwen (slechts 14 van de 100 trouwens) geldt overigens dat je het beste Anna kunt heten (Bijns, Roemers Visscher, Blaman) en gemakshalve reken ik Anne (Frank) dan ook maar mee. Opmerkelijk is dat één van de opgenomen vrouwelijke auteurs eigenlijk een duo is: Betje Wolff en Aagje Deken moeten het met één plekje doen.
Anna Bijns
Zo zijn er dus 101 auteurs in de top 100 en ook is er nog een 0-positie, namelijk alle anonieme auteurs die meesterwerken zoals Beatrijs, Karel en de Elegast, Mariken van Nimwegen en dergelijke hebben nagelaten. Een top 100 met ruim 100 deelnemers, dat is toch knap gedaan. Opvallend is dat sommigen van twee walletjes eten. Erasmus, Hugo de Groot, Spinoza, Vincent van Gogh en Anne Frank komen ook al voor op de canon van Nederland. Ik vind eigenlijk: maak een keuze, de anderen hebben het al moeilijk genoeg. Multatuli doet het netjes: een boek op de canon van Nederland (Max Havelaar natuurlijk) en hijzelf in de canon van dode schrijvers. Zo'n lijst is een feest van herkenning. Hoe lang is het geleden dat ik Rhijnvis Feith las? Zijn "Julia" toch voor het laatst op de middelbare school. En ik heb nooit geweten dat Vestdijk, Walschap en Slauerhoff in hetzelfde jaar zijn geboren (1898). En van wie heb ik nog nooit iets gelezen uit de top 100? Dat zijn er nog best veel: Henric van Veldeke, Willem, die Madoc maakte, Jacob van Maerlant, Jan van Ruusbroec, Anna Bijns, Dirk Volkertszoon Coornhert, Jan van der Noot, Karel van Mander, Jacob Revius, A.C.W. Staring, Hendrik Tollens, Virginie Loveling, Jacques Perk, Cyriel Buysse, Stijn Streuvels, Karel van de Woestijne, Maria Dermoût, Cola Debrot, Albert Helman en Hans Faverey zijn mij de afgelopen jaren waarschijnljk ten onrechte ontgaan.
Jan van der Noot
En dan heb je nog de categorie die niet in de top 100 is geëindigd, maar wat mij betreft volkomen ten onrechte. Hier mijn allitererende argumentatie. Want waarom wel A. Roland Holst maar niet H. Roland Holst? Wel du Perron maar niet Ferron kan ik nog begrijpen. En geen Marugg is goed, maar waar is dan ineens Büch gebleven. Wel Achterberg maar geen Herzberg? Wel Cats, maar geen Van der Leeuw? Wel Huygens maar geen Boutens? Ik denk dat mijn lijst er toch een tikje andes zou hebben uitgezien. En de vraag is natuurlijk hoe de lijst er over 10 jaar uitziet. Wie valt eruit als Haasse of Claus of andere auteurs op leeftijd overlijden? Komt Haasse in plaats van Buysse? En mag Hugo Claus de plaats van Hugo de Groot? Verdwijnt Lucebert als Campert komt? Neemt Harry Mulisch de plaats van Carry van Bruggen? Ik hoop op een bijgewerkte lijst per decennium en een lijst met afvallers. Dat houdt de discussie levendig. Ik ga in elk geval op zoek naar een paar titels van auteurs in de canon die ik nog niet ken. Virginie Loveling, ik had nog nooit van u gehoord maar waar zijt gij thans? 

08 januari, 2007

115 - Oud papierprijzen in Arnhem

Ik moest voor een zakelijke afspraak in Arnhem zijn en op weg terug naar het station, terwijl ik eigenlijk op weg was naar De Slegte, kwam ik langs de Bijenkorf. Daar zag ik aangeplakt dat er een "Internationale Magazijn Verkoop" aan de gang was. Met kortingen tot wel 70%! Ik rook boeken, althans ik had zoiets in de advertentie gelezen, en dus begaf ik mij naar de kelder van het filiaal om de tafels te zoeken met boeken met korting. Met een volle tas, maar enigszins bedrukt, verliet ik het filiaal. In de kelder stonden de tafeltjes met boekaanbiedingen. Het was er leeg. Achter de kassa zat een man met een snor enigszins droevig voor zich uit te kijken. Iedereen in Arnhem die van boeken hield had besloten niet in de kelder van de Bijenkorf te zijn. De advertentie bleek gelogen te hebben. Want waar de spullen van Calvin Klein, McGregor, Ralph Lauren, Arrow en Tommy Hilfiger weggaan met kortingen tot 70% mogen de boeken weg met kortingen van 90%. Persoonlijk vindt ik dat een tragisch signaal, kennelijk zijn boeken lastiger te slijten dan een foeilelijke enkellaars van Diesel. De wereld holt achteruit. Hoe dan ook, uiteindelijk stond ik met mijn tien titels bij de droevige man achter de kassa. En nadat hij de hele stapel had gescand gaf de kassa een eindtotaal aan van 4,66 euro. Een gemiddelde van minder dan 50 cent per stuk. Daaronder bevinden zich dan wel zes ontbrekende deeltjes uit de serie kleine boekjes die de Bezige Bij uitgaf ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan van de uitgeverij (waaronder Anekdotes rondom de dood van Mulisch en Ohi, hoho, bang bang van Campert), een hilarische verzameling reportages van De Boer en De Cocq onder de titel De Boer en De Cocq verslaan de wereld en een exemplaar van Over en weer, de verzameling gedichten die Remco Campert en Cees Nooteboom aan elkaar schreven. Een strofe: 
Brieven, gedichten, Gedichten als brieven, Een hand schrijft, bezorgt, Andere handen stempelen, verzamelen, Jute zakken, een vliegtuig, En dan mijn vriend de postman Die met zijn fiets het pad oprijdt, en jouw gedicht.
Zoals gezegd: 4,66 voor al dit moois. De droevige man naar de kassa keek naar het totaalbedrag en toen naar mij. Het leek alsof hij zich verontschuldigde voor het feit dat het moois voor zo weinig geld de winkel verliet. Ook ik verontschuldigde mij en overwoog het dubbele te betalen. Maar laf als ik ben deed ik dat niet en zei alleen "het is wel wat weinig voor zo'n stapel". De man zei: "oud papier levert nog minder op". Daar hebben we het toen maar bij gelaten. Wat viel er nog meer te zeggen? Ik ben blij dat ik een tas met boeken uit de Bijenkorf heb gered. Als er nog boekenliefhebbers zijn die bereid zijn meer dan de oud papierprijs te betalen voor een boek, laten zij dan naar de Bijenkorf in Arnhem gaan, en de droevige man achter de kassa verlossen van te lage opbrengsten. Met de Slegte is het vandaag niks meer geworden.