30 maart, 2005

47 - Binnenwaaiende boeken (2)

Dit weblog is voor steeds meer mensen aanleiding mij een boek te sturen. Schreef ik kortgeleden over het prachtexemplaar dat ik van Verwijs kreeg, nu kreeg ik een mail van de WPG-groep, of ik het boek "Klare Taal" van Richard Osinga zou willen lezen en recenseren. 

De vraag of ik een boek zou willen lezen kan natuurlijk hooguit retorisch bedoeld zijn. Maar de vraag is natuurlijk ook waarom ik dít boek wilde hebben. Immers, je bent een boekenzoeker of niet, en zoeken naar boeken houdt toch in dat je weet wat je wilt hebben? Dat je dus alleen boeken zoekt die op je lijstje staan, en de rest niet? Dat is op zich waar, maar dat neemt niet weg dat ik me ook nog wil laten verrassen. Ik weet vrij precies welke boeken ik wil hebben en ik weet ook welke boeken ik beslist niet wil hebben. 

Maar daartussen zit een gapend gat; van de twaalfduizend titels (=24 miljoen boeken) die er jaarlijks in Nederland worden uitgegeven, ontgaat mij er weleens een enkele. Vandaar dat ik gretig ja zei op het aanbod om Osinga’s boek te lezen: verras me maar! Achteraf kan ik zeggen dat ik vooral aangenaam verrast was door "Klare taal". In de pers is al een paar keer over de schrijfstijl van Osinga geschreven: korte, heldere zinnen. Je weet precies waar je aan toe bent, taal zonder veel franje. Als A.F.Th. van der Heijden het ene kant van het spectrum is, is Osinga het andere. Klare taal dus, in dat boek van Osinga. Maar dat leest wél lekker: je ziet zonder veel moeite in het verhaal en het blijft boeien tot het eind. 

Witte Singel in Leiden
 Want dat is natuurlijk waar het om gaat: het verhaal. Nederlandse jongen maakt Marokkaans meisje zwanger, trouwt met haar en komt intussen terecht in het Nederlandse debat over integratie en de verlichte Islam tegen de achtergrond van 9/11 en de moord op Van Gogh. Door al het maatschappelijke gedoe raakt zijn relatie in het slop. Maar wat opvallend is, is de manier waarop Osinga de thema’s behandelt: zonder zwaar op de hand te zijn en zonder al te veel te vervallen in ofwel politiek correcte beschrijvingen of juist heel erg negatief te worden. Geen Balkenende en geen Hirsi Ali of Van Gogh, dus. Hij beschrijft gewoon een huwelijk tussen twee mensen, toevallig uit andere culturen, met alle problemen die daarbij horen. Die problemen ontstaan vooral door de keuzes die worden gemaakt of niet gemaakt. Vooral de dilemma’s van Jacob zijn herkenbaar: het gebrek aan invoelingsvermogen, de passiviteit die dat oplevert, het zoeken naar evenwicht tussen werk en thuis zijn zeer herkenbaar. Hoe hij de meest cruciale dingen in zijn relatie - een echo van zijn ongeboren kind - vergeet, maar louter trivialiteiten (voetbaluitslagen uit de Gouden Gids Divisie) vakkundig onthoudt... Het kan niet anders of Jacob moet voor veel mannen heel herkenbaar zijn. Daartussendoor speelt het maatschappelijk debat, wat Osinga nu en dan aanroert, maar zonder stellig positie te kiezen. Maar ook het opportunisme van Jacob’s vrienden is herkenbaar. Op het snijvlak van een studentenleven en een maatschappelijke carrière, krijgen ze maar moeizaam vat op hun leven. Wat mij tot slot aansprak was de herkenbaarheid van de locaties: Leiden, de Witte Singel en de Universiteitsgebouwen daar, Amsterdam, het centrum, West, de VU: I’ve been there. Waar Jacob doorheen fietst of loopt, liggen ook mijn voetstappen. De treinen die hij pakt, heb ik ingezeten. De Burger King op Schiphol, daar forens ik wekelijks langs. 

Het was een verstandige keuze van de WPG-groep om mij dit boek te sturen. Laat het de eerste zijn in een lange reeks. En u, lezer: lees dit boek! sneuper

23 maart, 2005

46 - Meer tsunami literatuur

Medio februari schreef ik over het boekje "Na de tsunami" van Amitav Ghosh, een speciale uitgave om geld in te zamelen voor de tsunami-overlevenden. Maar de afschuwelijke gebeurtenissen van toen zijn door meer mensen op papier gezet. 

De bedrijfskundige Robin de Bruin en zijn vriendin maakten vorig jaar een backpackersreis door Azië en brachten de kerstdagen door in Thailand, op het eiland Kho Phi Phi. Ze overleven de tsunami hoog in een boom.  De gebeurtenissen van toen heeft hij opgeschreven in het boek "Golf van tranen – de tragedie op Koh Phi Phi door de ogen van een backpacker". Zie zijn eigen site voor meer informatie. Het boek is in eigen beheer uitgegeven, een gedeelte van de opbrengst gaat naar projecten op Koh Phi Phi. Lezen dus. En kopen

19 maart, 2005

45 - Binnenwaaiende boeken

Het kan niet op deze Boekenweek. Niet alleen blijkt dit weblog veel lezers te trekken, maar bovendien wordt er ijverig doorgeklikt naar de links in de teksten. Dus als ik een link maak naar Verwijs, dan klikken mijn lezers naar Verwijs. En daar is Verwijs heel blij mee. Want ook Verwijs heeft een teller op haar pagina, en daaruit bleek dat veel bezoekers van hun homepage afkomstig waren van mijn blog. Enig speurwerk van de medewerkers leidde hen naar mijn hartverscheurende verhaal over het bezoek dat ik aan de versverbouwde boekhandel in de Passage bracht, alwaar ik de ter gelegenheid van de opening gratis uitgedeelde boeken misliep. Via een vriendelijk mailtje werd mij alsnog een boek aangeboden en daar zeg ik natuurlijk geen nee tegen. 

Eerlijk gezegd hield ik mijn hart vast (je weet maar nooit waar je mee "verblijd" wordt), maar tot mijn grote verrassing plofte een prachtig fotoboek over Den Haag in mijn brievenbus. Het is het boek "Den Haag. Van Paleis tot Pasar", met foto's van Gerrit de Heus. Waarom is het een mooi boek? Allereerst natuurlijk de uitvoering: mooi gebonden, met een prachtige letteropdruk. Verder heerlijk ruikend en voelend papier. En dan het onderwerp: Den Haag, de mooiste stad van het land, uitgedrukt in foto's die op één of andere manier anders dan anders zijn. In de inleiding staat: "Het biedt een blik op Den Haag als stad. Een stad, doordrenkt van politiek. (...) Het is een boek dat - in grote foto's en korte beschouwingen - beschrijft zoals je Den Haag zou kunnen beleven." 

Maar het allermooiste is natuurlijk het gebaar. Zó attent van Verwijs, ik beloof plechtig dat als ik in Den Haag weer boeken koop, het in Verwijs zal zijn. Ik roep mijn lezers op hetzelfde te doen. Voor wie geen weblog heeft dat boeken oplevert, koop dit boek en overtuig je van de schoonheid van Den Haag. Voor wie een dringende behoefte voelt om mij evenals Verwijs boeken toe te sturen: schroom niet en neem even contact op via een mailtje, dan regelen we het. 

14 maart, 2005

44 - Recordoplage


Gisteren namen 51 mensen de moeite om mijn weblog te bekijken. Voor het eerst in 8 maanden bloggen de grens van 50 lezers op één dag gepasseerd. Mijn weblog mag best een beetje bibliofiel blijven, maar veel lezers hebben is toch ook wel prettig.
Het doet mij goed dat dit record juist in de Boekenweek werd behaald. Alweer een bewijs dat de Boekenweek mensen aanzet tot het lezen van hoogwaardige literatuur...

08 maart, 2005

43 - Spiegel van de Boekenweek

We staan aan de vooravond van de Boekenweek, één van de zeldzame momenten in het jaar dat het mogelijk is om met willekeurig wie over boeken te praten, zonder dat dit op voorhand een blik oplevert alsof je een zonderling bent. De CPNB is er op onnavolgbare wijze in geslaagd de Boekenweek tot een tijd te maken waarin het in ons land gonst van de activiteiten en waarin het bezit van boeken als noodzakelijk voor geluk wordt beschouwd. De Boekenweek vindt ook op een mooie tijd plaats: het is bijna lente, de winter is voorbij, de dagen worden langer en tussen al dit geluk worden we ook nog eens verwend met boekenprogramma’s op de TV, boekenprogramma’s in schouwburgen, boekenlezingen in buurthuizen, boekenacties in allerhande winkels, you name it! Was het leven maar één lange Boekenweek, dan was er weinig meer te klagen over. 

Onvoorstelbaar veel mensen verzamelen in relatie tot de boekenweek. Dat kan op een heleboel manieren. Ik noem er een paar: 

1. Je kan alleen boekenweekgeschenken verzamelen. Dan heb je, als je ze compleet hebt vanaf 1930, een rijtje van 73,3 cm als je die van dit jaar erbij hebt (meet maar na). Bijna een centimeter per jaar dus. Bovendien heb je dan een aantrekkelijke discussie tussen rekkelijken en preciezen over de vraag of 1930 er nu wel of niet bij jhoort. Strikt genomen niet natuurlijk. Maar ik heb ‘m wel.  
2. Je kan boekenweekgeschenken verzamelen en alle extra uitgaven rondom de boekenweek. Dus ook het essay, dit jaar van Henk van Os, en het bibliotheekgeschenk, dit jaar van Joost Swarte. Daarnaast de andere uitgaven die de CPNB rondom de boekenweek uitgeeft, zoals het nu al zeer schaarse en (dus) dure mapje poëziekaarten uit 1994 (heb ik) of de CD "Denkend aan de Dapperstraat" uit datzelfde jaar (heb ik ook) of het overzichtsboek van de boekenweek "Zolang de voorraad strekt" uit 2000 (wie heeft het niet?). 
3. Je kan het bovenstaande verzamelen en verder alles wat ter gelegenheid van de boekenweek wordt uitgegeven: het magazine, boekenleggers, posters voor boekhandels en bibliotheken, speciale folders van de CPNB of van boekhandels, programmaboekjes van het boekenbal, toegangsbiljetten tot activiteiten, etc. etc. 
4. Je kan überhaupt álles van de CPNB verzamelen. Dus niet alleen álles van de boekenweek, maar ook álles van de Kinderboekenweek, de weken van het reisboek, de maand van het Spannende Boek en verder álles wat de CPNB uitgeeft (zoals de jaarlijkse uitgave rond 4/5 mei, de uitgave rond de best verzorgde boeken, etc.). Zo is er voor elk niveau en voor elke portemonnee een verzamelgebied. 

Ikzelf bevind mij in categorie twee, hoewel ik eventuele andere zaken die ik tegenkom niet laat liggen. Maar ik ben niet droevig als ik de poster van de boekenweek niet heb of een boekenlegger mis. Uiteindelijk gaat het mij om de uitgaven, niet om de franje. Verzamelaars en aspirantverzamelaars van boekenweekuitgaven moeten zich overigens op zondag 20 maart om 14.00 even melden in Leiden. Daar geeft Arjen Honkoop, eigenaar van antiquariaat Alcheringa in de plaatselijke bibliotheek aan de Nieuwstraat 4 een lezing over het verzamelen van boekenweekuitgaven. Misschien dat hij de tekst publiceert op zijn eigen site, dat zou ik een goede geste vinden. Zoals er verschillende categorieën verzamelaars zijn, zo zijn er ook verschillende categorieën antiquariaten. 

Voor categorie 1 en 2-uitgaven zijn enkele goede antiquariaten beschikbaar: ik noemde al Alcheringa, maar kijk ook eens bij Goed Geboekt (niet duur!) of De Monnickenhof of loop een filiaal van De Slegte binnen. Een zoekslag op Ebay of Marktplaats levert ook talloze hits op. Voor categorie 3 en 4 verzamelaars is Van Starkenburg een goed adres evenals antiquariaat Schutte; daar is alle franje ruim beschikbaar. Voor een ruime prijs soms ook, dat wel. Maar het leukste is gewoon je slag te slaan in de Boekenweek zelf. Laat je meeslepen door het feestgedruis, koop veel te veel boeken en krijg er moois bij, haal handtekeningen op van favoriete schrijvers, ga naar lezingen. Vier het boekenfeest! 

03 maart, 2005

42 - Een onverwacht genoegen

Wie als verzamelaar van boeken door het leven gaat, is zich op elk willekeurig moment van de dag bewust van de aanwezigheid van boeken om zich heen. "Zoeken naar boeken" is immers een activiteit, maar niet één die zich beperkt tot vaste momenten. Het kan betekenen dat je zo af en toe wat titels door databanken of zoekmachines haalt om te zien of ze toevallig ergens aangeboden worden, maar ook dat je eens een straatje om loopt om een paar minuten in een antiquariaat rond te kijken. Verder moet je mogelijkheden om op onverwachte plekken te zoek nooit afslaan.

Wie kent ze niet: de uitverkoopbakken bij V&D. Van tijd tot tijd worden overtollige boeken voor een habbekrats aangeboden op volle tafels, waarbij het merendeel van de voorraad bestaat uit rotzooi. Dat neemt niet weg dat tussen alle modder ook af en toe een parel kan zitten, en je kunt het je dus niet veroorloven om eraan voorbij te lopen; er moet gekeken worden. Hoewel V&D niet de eerste winkel is waar ik aan denk als het om boeken gaat.

Hoe dan ook, in Rotterdam bood de V&D in het centrum boeken met 70% korting aan. Voor de verandering leek het dit keer een échte opruiming, geen als uitverkoop verpakte ramsj. Tot mijn ontzettend grote genoegen werd ik voor een habbekrats de blijde eigenaar van twee nieuwe boeken, die ook nog eens allebei de Tweede Wereldoorlog als onderwerp hebben.

De eerste is het boekje van Kathrine Kressmann Taylor, "Adres onbekend". Het is een fictieve briefwisseling tussen twee vrienden aan de vooravond van de oorlog. Een joodse man, kunsthandelaar, heeft een galerie in San Francisco en zijn zakenpartner en vriend keert in 1933 terug naar Duitsland. Degene die terugkeert verwordt langzaam maar zeker tot een nazi en adopteert de ideologie van nazi’s volledig. Niet alleen beëindigt hij de vriendschap, maar hij verraadt ook de zus van de kunsthandelaar - die in Duitsland bij hem hulp zoekt - aan de SS. De wraak van de kunsthandelaar is meesterlijk: met brieven weet hij zijn voormalige vriend zodanig klem te zetten, dat hij ten onder gaat door hij nietsontziende systeem. De laatste brief naar Duitsland komt retour: "Adres onbekend", waarmee de wraak volledig is.

Het verhaal legt de wreedheid van het systeem genadeloos bloot, en laat zien hoe gevaarlijk het is als mensen zich daarmee identificeren. Het systeem vermoordt haar eigen dienaren zonder scrupules.
In de mooie gebonden uitgave van Ambo staat een nawoord van de zoon van de schrijfster die vertelt hoe het boekje op verschillende momenten succesvol was en een breed publiek bereikte. Niet alleen als boek, maar ook als toneelstuk, zelfs in Nederland.

Verder viste ik "Het kaartspel" van Adolf Schröder uit de bak. Ik moet het nog lezen, maar de flaptekst belooft veel. Ook dit boek gaat over brieven. Deze keer schrijft de hoofdpersoon, een oude Joodse vrouw, ze in de oorlog vanuit Brazilië aan haar tweelingzus in Duitsland, die toen waarschijnlijk al niet meer leefde. De brieven werden nooit verstuurd, maar aan het eind van haar leven vraagt de vrouw een werkstudent om haar te helpen met ordenen en dan wordt een geheim langzaam onthuld. Zoals iemand schreef: "een van de gruwelen van de oorlog: winnen of sterven, waarbij winnen geen geluk brengt."

Merkwaardig toeval dat ik op één dag twee boeken koop die allebei over de oorlog gaan en betrekking hebben op brieven die geschreven worden naar Duitsland. Waarom heb ik ze gekocht? Vanwege de inhoud natuurlijk, maar ook vanwege de uitgaven zelf: exemplaren als nieuw, gebonden met stofomslag, sieraden voor mijn boekenkast.

Het was het zoeken meer dan waard op deze dag.