23 februari, 2005

41 - Het boek dat ik al had (2)

Vorige keer schreef ik over een boek dat ik kocht, terwijl ik er al een exemplaar van had staan. Het zal ieder duidelijk zijn dat dit een vergissing was. Tenzij je erop uit bent om de hele oplage van een boek te kopen, is een dergelijke aanschaf overbodig.
Deze opmerking lijkt vreemder dan hij is. Er is in elk geval iemand die probeert de hele oplage van een boek in kaart te brengen, Owen Gingerich heeft er een fascinerend boek over geschreven.

Hij heeft elk bekend exemplaar van de eerste en tweede oplage van Copernicus’ boek "De revolutionibus orbium coelestium" uit de 16e eeuw in kaart gebracht. Hij heeft 580 exemplaren over de hele wereld bekeken en onderzocht wie de vroegere eigenaars waren en wat ze met het boek hadden gedaan.

Maar dat was ik niet van plan. In elk geval niet met het boek van Van Dis dat ik nu dubbel heb. Toch heb ik afgelopen weekend – toen ik het voorrecht had het antiquariaat in de kelder van boekhandel Donner in Rotterdam te bezoeken – weer een boek gekocht dat ik al had, maar dit keer bewust. Het is het tweede (en laatste) deel in de serie Nescio-cahiers: een bundeling van tien "Kronkels" van Simon Carmiggelt over Nescio. Ik had deze al, maar niet de uitgave zoals die bij Donner stond: de gebonden en genummerde eerste druk. Mijn exemplaar was een ingenaaid exemplaar en ongenummerd. En er is maar één echte eerste druk, en die stond bij Donner: een vlekkeloos exemplaar, als nieuw, gebonden en met stofomslag. Voor de statistiek: ik bezit nu nummer 159 van 200. Mocht een nieuwe Gingerich ooit op zoek gaan naar álle 200 exemplaren van deze Nescio-uitgave, dan kan hij of zij voor nummer 159 bij mij terecht. Maar wie de vorige eigenaar was - die het boek hardvochtig dumpte bij Donner - weet ik dan helaas niet.

Waarom koop ik een boek dat ik al heb? Voor het antwoord heb ik maar weer eens gezocht in Basbanes’ boek Among the gently mad. Daarin komen verschillende verzamelaars aan het woord die dezelfde afwijking hebben. "I always made it a point to move up in quality whenever I could", zo zegt één van hen. "It remains on my shelves, a hedge against the day I find a better copy I can afford" zegt een ander over een minder fraai exemplaar van een geliefd boek.
Ik ben in elk geval gelukkig dat ik weer een streep heb kunnen zetten door één van de boeken op mijn verlanglijst. Ik zet ze netjes naast elkaar, de twee Nescio-cahiers. Want ik doe mijn andere exemplaar natuurlijk niet van de hand.

18 februari, 2005

40 - Het boek dat ik al had

Lag ik een paar afleveringen geleden nog te kermen over een boek dat ik niet kon krijgen, en die dus op mijn lijst met "should'ves" komt, nu is het tegenovergestelde gebeurd.

Ik dacht een mooie slag te hebben geslagen bij het zoeken naar de laatste stukjes in mijn Adriaan van Dis-collecte. Voor een paar euro bestelde ik een boek bij een boekwinkeltje in de verwachting dat ik het nog niet had. Het ging om een bundeling van de toneelstukken van Van Dis: Komedie om Geld en Tropenjaren.

Echter, via via had ik een titel opgespoord met de vermelding Komedie om Geld, Een uur in de Wind en Tropenjaren. Drie toneelstukken gebundeld! Deze uitgave stond al een tijdje op mijn lijstje en eindelijk zag ik 'm bij een boekwinkeltje. Besteld, betaald en vol verwachting de envelop opengescheurd... alleen om te zien dat ik het boek al had. Wat blijkt: "een uur in de wind" is de ondertitel van "Komedie om geld". Nooit eerder opgemerkt, maar wel een wijze les geleerd: beter kijken in mijn eigen boekenkast. Het boekje houd ik; het kostte weinig en het houd me scherp...

Het goede nieuws is dat ik toch één titel van mijn Van Dis-desiderata heb kunnen schrappen. Het enige wat nog overblijft is Van Dis' bijdrage in de serie "Noord Holland in proza, poëzie en prenten" onder de titel Bergen. Deze serie is uitgegeven door de Culturele Raad Noord-Holland t.g.v. het 25-jarig bestaan van de Tentoonstellingsdienst van deze Culturele Raad. Een bibliofiele serie die zeventig maal gewijd is aan één der zeventig gemeenten in Noord-Holland en éénmaal aan de provincie als geheel. Diverse auteurs hebben eraan meegewerkt: Louis Ferron, Nicolaas Matsier, Gerrit Krol, A. Alberts, K. Schippers, J. Bernlef, etc. En Van Dis natuurlijk.
Via de provincie heb ik een kopietje van het deeltje van Van Dis gekregen, maar ik wil een echte. Helaas is elk deel in een oplage van minder dan 200 uitgegeven, dus het zal nog even bij zoeken blijven. En gelukkig ook maar, want als ik deze vind ben ik klaar met Van Dis. En dat is ook een beetje saai.


Beeld van Herman Gorter aan de Zeeweg in Bergen NH

Eind vorig jaar ging bij Burgersdijk en Niemans de hele serie overigens voor 850 euro van de hand. Dat betekent dat één deel 11,81 kostte. Dat biedt in elk geval nog wat (financiële) perspectieven. Want die van Nicolaas Matsier wil ik ook hebben.

14 februari, 2005

39 - Na de tsunami

Een wel heel bijzonder boekje ligt sinds kort in de winkels: "Na de tsunami" van de Indiase schrijver Amitav Ghosh. Ik kan me geen eerdere boeken herinneren die met geen ander doel werden geschreven dan het inzamelen van geld na een ramp. 

Uiteraard staan me de talloze liedjes nog voor de geest die zijn gemaakt ten tijde van de hongersnood in Afrika (Band Aid: Do they know it's Christmas of USA for Africa: We are the world), de voetbalrampen in Engeland (zoals "Ferry 'cross the Mersey" na de Hillsborough-ramp en "You'll never walk alone" na de Bradford City-ramp) en de tsunami natuurlijk (Artiesten voor Azië uit Nederland en internationale sterren). Daar is een aardige verzameling van aan te leggen. En verder zijn er talloze boeken die je kan gebruiken om geld in te zamelen voor je eigen project (zoals hier). En er zijn boeken waar een deel van de opbrengst ten goede komt aan een bepaald goed doel, ook voor de tsunami-overlevenden zoals hier

Maar een boek geschreven met als onderwerp een specifieke ramp en met geen ander doel dan geld inzamelen voor die ramp: nee, daarvan ken ik er geeneen. Ik vind het wel bijzonder dat dit is gebeurd. Een liedje is toch heel erg vanuit de buitenkant geschreven: artiesten die men daar niet kent en die nooit op de plek zijn geweest, zingen een liedje in een taal die men daar niet verstaat. Maar dit boek van Ghosh schrijft vanuit de binnenkant. Ghosh is kort na de ramp op de Nicobaren en beschrijft in 40 bladzijden aangrijpend wat hij aantreft: mensen die alles kwijt zijn, verwoeste eilanden, falende hulpverlening en stuitend arrogante bureaucratie. Delen van het boek zijn eerder in een Indiase krant verschenen, zie hier, hier en hier

De eerste zin alleen al: "De Andamanen en de Nicobaren vormen zo'n plek op de aardbol waar politieke en geologische breuklijenen toevallig parallel lopen". Schitterend. In het verslag laat hij van tal van mensen een kort moment van hun leven, hun geschiedenis zien. Wat ik mij niet realiseerde: "Want tot de middenklasse behoren (...) betekent drijven op een papieren vlot: identiteitskaart, vergunningen, distributiekaarten, schoolcertificaten, chequeboek, levensverzekeringspolis en bankafschriften van vastgezette spaartegoeden. Zodanig was de bijzondere aard van deze ramp, dat zij niet slechts het vege lijf van de slachtoffers teloor deed gaan, maar tevens het bewijs van de identiteit der overlevenden. (...) hij beroofde hen van alle bewijsstukken van hun plaats onder de zon." Deze mensen kunnen niet eens meer bewijzen dat zij überhaupt nog bestaan... 

Koop voor 2,95 dit boek, en word je bewust van de diepte van de nood. De 2,95 gaat in zijn geheel naar giro 555. 

10 februari, 2005

38 - Among the gently mad

Gelukkig moet ik de laatste tijd veel in Den Haag zijn. Onderweg naar een afspraak liep ik langs modern antiquariaat Nayler & Co aan de Denneweg. Uit mijn ooghoek zag ik buiten een stapeltje boeken liggen met een afbeelding van een boek op het omslag. Bij nader inzien bleken het exemplaren van het boek van Nicholas A. Basbanes te zijn, "Among the gently mad". Meteen gekocht natuurlijk. Ik heb nog een snelle blik in de winkel kunnen werpen, maar weet nu al dat ik beslist terug moet. Wat een mooie winkel! En een modern antiquariaat dat veel beter is gesorteerd dan andere die ik ken, bijvoorbeeld de modern antiquariaat-etage in Scheltema in Amsterdam waar ik wel eens kom.

Basbanes is een auteur die verschillende boeken heeft geschreven over boekenverzamelaars en de liefde voor boeken. Prachtige titels ook: "Patience & fortitude" en "A gentle madness". Daarnaast geeft hij lezingen over het onderwerp en schrijft hij artikelen en columns in verschillende kranten en tijdschriften, waaronder het Fine Books & Collections-magazine. Terzijde: verschillende artikelen zijn online te lezen, een aanrader! 

Basbanes begon met schrijven omdat hij een meer journalistieke blik wilde op het fenomeen verzamelen van boeken. Er zijn talloze boeken over boeken, maar hij wilde een andere aanpak. En dat is gelukt. Ik lees dat zijn uitgever van zijn eerste boek - A gentle madness - slechts 5.800 exemplaren liet drukken, maar dat er inmiddels 100.000 zijn verkocht. Mijn eerste indruk van 'Among the gently mad' is ook positief. hij beschrijft wat het is om te moeten verzamelen, en hoe je dat dan doet. Ik heb het eerste hoofdstuk nog niet uit, maar zie al prachtige observaties. Hij schrijft onder meer: 
The enduring beauty of collecting books is that satisfaction is possible at every level of activity.
En: 
One of the very first rules I can offer is (...) to know your limits, to work within a budget, and above all else, to play with your head, not your gut. 
Uiteraard gaat hij ook in op het probleem dat ik schetste in mijn post van 20 januari: het niet kopen van een boek dat je al jaren zoekt. Op pagina 6 quote hij iemand die zegt: "I have a nice list of should'ves. Things I should've bought and didn't." En op p. 44 gaat het over twee "book shopping rules". De eerste is: 
Buy the book because it is one that you wanted for some time, and is on your list of things that you are really looking for, and you just may never see it again.
Ja, nou weten we het wel... Verder bladerend zie ik nog een mooie quote: 
The most persistent complaint I hear is how difficult it is for bibliophiles to persuade nonbelievers that they have lives outside of their libraries, or that they actually enjoy themselves when they are alone with their prized possessions. Indeed, if there is any single experience I can count on when I am giving talks at university libraries or meeting with book-collecting groups, it is the certainty that I will be invited to somenone's home to see objects that they are unwilling to share with those who have little interest in collecting. 
Book-collecting goups? Dat zou geweldig zijn! Ik ken ze niet in Nederland. Lijkt me ook lastig, een groep concurrenten bij elkaar. Je zou dan in elk geval moeten zorgen dat verschillende gebieden of auteurs worden verzameld. Maar ik herken het probleem dat het zo moeilijk uit te leggen is wat je drijft, dat heb je onder gelijkgestemden natuurlijk niet. Basbanes begrijpt het gelukkig wel. Heerlijk om dat terug te lezen. Dit boek wordt het grote genieten, 224 bladzijden lang. 

03 februari, 2005

37 - Het Multatuli Museum is gered & ander goed nieuws

Het Multatuli Museum is gered!! Zie hier het bericht van het museum zelf: 
"Vanaf maart 2004 tot half december 2004 leek het erop dat het Multatuli Museum vanwege een dreigende subsidiestop door de gemeente Amsterdam de deur definitief zou moeten gaan sluiten. Gelukkig ontstond daarover zoveel commotie en maakte die dreiging zoveel verontwaardigde reacties los, dat de druk op de Amsterdamse wethouder van cultuur, Hanna Belliot, gaandeweg het jaar groter en groter werd. Het resultaat was dat half december door middel van een breed gesteunde motie van de PvdA mevrouw Belliot door haar eigen partij werd teruggefloten. Zo behoudt het Multatuli Museum alsnog zijn subsidie voor de komende vier jaar. De conservator van het museum en het bestuur van het Multatuli Genootschap willen via deze weg iedereen zeer hartelijk bedanken voor de massale steunbetuigingen." 

Ook ik heb mij niet onbetuigd gelaten en alle wethouders en raadsleden van de gemeente Amsterdam gemaild dat sluiting van het museum geen optie is. En ik publiceerde erover op mijn weblog, niet te vergeten. De conservator van het museum was zo goed mij daar kort, maar krachtig, voor te bedanken:
Dank voor deze fraaie adhesie-betuiging!
Jos van Waterschoot, conservator 
Van de gemeente Amsterdam ontving ik taal noch teken. Maar het besluit is teruggedraaid, daar gaat het om. Ondertussen blijft Multatuli de aandacht trekken. Komend voorjaar gaat een toneelbewerking van de Max Havelaar een tournee maken door heel Nederland langs 88 theaters. Thom Hoffman neemt de titelrol voor zijn rekening, Batavus Droogstoppel wordt gespeeld door Kees Hulst. De theatertournee zal begeleid worden door een lezingentournee. Die lezingen zullen plaatsvinden in de Openbare Bibliotheken van een aantal plaatsen waar het stuk wordt opgevoerd. Lees hier alles over deze productie. 

Ga naar het theater! Ga naar het museum! Lees Multatuli! Ik herlees nu zelf Ideën. Maar dan aan de hand van de trefwoordenlijst, een nieuwe ervaring!